Waag | Expeditie naar planet B

Waag is een Futurelab voor technologie en maatschappij.

De toekomst is nu

Dagelijks worden we geconfronteerd met onzekerheid over de toekomst van onze planeet, maatschappelijke ongelijkheid en disruptieve technologie. Het zijn grote vraagstukken en ontwikkelingen die onafwendbaar lijken. Maar als we publieke waarden centraal stellen in het ontwerp van de toekomst, is een andere wereld mogelijk: een wereld die meer open, eerlijk en inclusief is. Onze toekomst ligt besloten in ons handelen en in de keuzes die we vandaag maken.

Waag heeft haar wortels in de makers- en hackerscultuur: we pakken de schroevendraaier om te onderzoeken wat er zich onder de motorkap van technologie afspeelt. Waag helpt mensen kritisch na te denken over de rol van technologie in de samenleving. Technologie is niet neutraal: het is een uitdrukking van macht. Daar voeren we elke dag een strijd over. Technologie die in verkeerde handen ligt, leidt tot de vergroting van machtsongelijkheid. Maar op de juiste wijze toegepast kan technologie het instrument zijn voor sociale verandering. Door technologie te democratiseren kunnen mensen meer vat krijgen op hun eigen leven en leefomgeving. Daarom moet het open en leesbaar zijn.

Planet B expedities

Om een andere wereld mogelijk te maken, werkt Waag aan praktische verandering in het heden. Dat doen we onder meer vanuit het denken over planet B: stel je voor dat we een planeet helemaal opnieuw mochten inrichten, hoe zouden we dat dan doen? Welke sociale, ecologische, technologische structuren zouden we bouwen om tot een open, eerlijke en inclusieve wereld te komen?

Om dit te onderzoeken, organiseert Waag in de looptijd van vier jaar een expeditie naar planet B. Elk jaar gaan we met een nieuw thema aan de slag.

2023: Andere intelligentie

Het hele jaar neemt Waag Futurelab het begrip intelligentie onder de loep. Door de huidige focus op artificiële intelligentie ontstaat er een smal en problematisch beeld over intelligentie. Het voert zelfs zover door dat digitale systemen en technologie zelfs een ‘hogere’ vorm van intelligentie wordt toegedicht. Terwijl de macht van AI niet zit in haar intelligentie, maar vooral in de concentratie van data en kapitaal (en dus macht) bij een klein aantal bedrijven.

Tijd voor een breder begrip van intelligentie. Welke verschillende vormen van intelligentie kunnen we onderscheiden? En welke vormen hebben we nodig voor een open, eerlijke en inclusieve toekomst? Wat brengt ons de obsessie met artificiële intelligentie? Welke gevolgen hebben ons huidige intelligentie begrip voor ons onderwijs en onze toekomst?

Lees meer

2022: Wat als we de spelregels veranderen?

There Is No Alternative voor de geglobaliseerde markteconomie? Het is 2022, en het is tijd om het debat te heropenen. Welkom bij Waags expeditie naar planet B: wat als we wél een nieuwe planeet konden herinrichten? Welk economisch systeem zouden we daarvoor ontwerpen? Dit jaar onderzoeken we wat er gebeurt als we de spelregels veranderen.

Samen met jou onderzoeken we dit jaar hoe we de toekomst open, eerlijk en inclusief kunnen maken door op een nieuwe manier naar onze systemen te kijken. Wat als we niet langer de groei van de economie als einddoel nemen, maar bijvoorbeeld solidariteit, circulariteit of de verzekering dat we in 2090 nog zuurstof kunnen happen? Wat als we op een heel andere manier naar waarde kijken? Wat als we vanuit de commons denken? Wat als we ons economisch systeem helemaal zouden herinrichten, met de gemeenschap en de natuur als middelpunt?

Doe mee! Dit jaar vind je Waag wederom door het hele land. In de programmaserie Dig Deeper onderzoek je samen met vage vrienden, verre bekenden en nieuwe experts hoe onze economische waardesystemen in elkaar zitten. En tijdens de festivalzomer onderzoeken we op verschillende plekken wat er gebeurt als we de regels van het spel veranderen. Ook de programmareeks Future Talks keert in 2022 terug: met ontwerpers, kunstenaars en maatschappelijke spelers onderzoeken we de rol die design, technologie en kunst kunnen spelen bij de maatschappelijke uitdagingen waar we voor staan.

Want die uitdagingen zijn er, en ze kunnen behoorlijk beangstigend zijn. Maar in plaats van bang te worden en niets te doen, denkt Waag dat we de toekomst kunnen reframen. We hebben zin in de toekomst! In circulaire voedsel- en materiaalstromen, gemeenschappelijk beheerde hulpbronnen, energie-positieve wijken, eerlijke technologie en klassenoverstijgende solidariteit. Denk jij in 2022 met ons mee?

naar waag.org/reframe

2021: FUTURE

Het eerste jaar was een navigator en een routekaart naar de toekomst. Wat verstaan we eronder, wat verwachten we ervan? Waag ging het land in en ging met iedereen in gesprek. Wat is voor jou een wenselijke toekomst, wat kun je daar zelf aan bijdragen en wat heb je daarvoor nodig? Samen wandelden we naar de toekomst. Het gesprek over de toekomst stond centraal. We nodigden iedereen uit om mee te wandelen en het gesprek aan te gaan met mede-inwoners, buurtbewoners, vage bekenden en verre vrienden.

Hoe zag FUTURE eruit?

Waag organiseerde grote en kleine wandelingen op verschillende plekken in Nederland, waar we in gesprek gingen over de toekomst. De grote wandelingen zijn elk gericht op een vast thema. Iedereen kon, en kan nog steeds meedoen. Elke wandeling wordt ingeleid met (optioneel) lees- en kijkmateriaal, zodat de deelnemers zich kunnen verdiepen in het thema waar ze tijdens de wandeling over zullen spreken.

Toekomstverkenningen (kleine wandelingen)

Tijdens de Toekomstverkenningen gingen ‘stadsmakers’, kunstenaars, ontwerpers, tech-ontwikkelaars en wetenschappers het land in. Ze gingen in gesprek met voorbijgangers over hun gewenste toekomst. Op basis van deze gesprekken werd tevens een serie videoportretten van Nederlanders gemaakt, die over hun gedroomde toekomst vertellen. De Toekomstverkenningen vonden plaats voorafgaand aan de grote, thematische wandelingen.

Grote wandelingen (themawandelingen)

Tijdens de themawandelingen gaan deelnemers uit alle lagen van de samenleving met behulp van interactieve gespreksvormen dieper in op het thema van de dag. De ‘output’ van de gesprekken werd door Waag verzameld.

Datawandeling
Waar: Groningen, Maastricht, Amsterdam, Utrecht (Groenekan)
Wanneer: Vanaf zaterdag 24 april 2021
Thema’s: data en eigenaarschap, cyber waste, relatie tussen de fysieke en virtuele wereld, de toekomst van het internet, macht van grote techbedrijven, energieverbruik, impact van big data, algoritmes, AI.

Landwandeling
Waar: Land van ons bij Lettele, nabij Deventer.
Wanneer: Vanaf zaterdag 5 juni 2021
Thema’s: zorg voor het land, balans tussen cultuur en natuur, vormen van eigenaarschap, biodiversiteit, voedselvoorziening.
In samenwerking met: Land van ons

Noordzeewandeling
Waar: Goeree, Scheveningen en Amsterdam
Wanneer: Vanaf zaterdag 3 juli 2021
Thema’s: ecologie, rechten van alle levende wezens, visserij, de zee, handel, publieke ruimte, waarde van de wildernis, balans tussen natuur-economie.
In samenwerking met: Ambassade van de Noordzee

Smart citizen-wandeling
Waar: Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht
Wanneer: Vanaf zaterdag 14 augustus 2021
Thema’s: (digitale) identiteit, smart cities vs. smart citizens, monitoring, verbetering van de leefomgeving, citizen science.
In samenwerking met: Universiteit Utrecht, Leiden-Delft-Erasmus Centre for BOLD Cities en NWO.

Download de wandelpakketten

Expeditie: toekomst

De toekomstvisies die uit de wandelingen voortkomen, vormden de basis van Expeditie: toekomst, dat van 23-26 september 2021 plaatsvond. Tijdens het festival werd alle output van de wandelingen verzameld en kwamen we met de deelnemers tot een antwoord op de volgende vraag: wat is onze gedroomde toekomst, en wat moeten we in het hier en nu doen om hem te bereiken? Dit was Expeditie: toekomst.

Hallo, met de toekomst?

In aanloop naar Expeditie: toekomst lanceerde Waag de campagne 'Hallo, met de toekomst?' waarin we mensen uitnodigden hun gedachten, wensen en vragen voor de toekomst te delen. We openden een telefoonlijn, waarvan het nummer op een grote banner een maand lang te zien was op het Waaggebouw en op de outpost planet B op Science Park. Aan de lijn vroeg de toekomst je een boodschap achter te laten. Videomaker Jimena Gauna maakte een videoserie om de campagne te vergezellen.

Come and get your future

De ingezonden voicemailberichten en het werk van Waag en haar partners in 2020 en 2021 vormden de basis van de installatie Come and get your future. In een futuristische 'dome' kon je je toekomst laten voorspellen en luisteren naar berichten van de toekomst in een van de drie telefoons. Op vier grote banners, die om de dome heen zaten gewikkeld, stonden quotes en stukjes tekst die het werk van Waag en haar partners representeerden. Bezoekers werden uitgenodigd hun gedachten hieraan toe te voegen door op de banners te schrijven en voicemailberichten in te spreken. Come and get your future maakte deel uit van Dutch Design Week 2021 en Museumnacht Amsterdam 2021.

naar waag.org/future