Tegenwoordig zorgen het bombardement van social media content, het gevoel van levende maar zielloze AI chatbots, stress in het snelle dagelijkse leven en onrust en milieuvervuiling in de wereld ervoor dat we bewust of onbewust onze zintuigen sluiten, voor ons lichaam en de wereld. De afgestudeerden van Fabricademy Amsterdam, de jaarlijkse internationale cursus voor innovatief textiel maken, hebben dit jaar laten zien hoe textielpraktijken ons helpen anders te luisteren naar onze nauw verweven lichaam-geest-wereld - niet alleen met onze oren, maar met al onze zintuigen. Hun werken waren te zien in de tentoonstelling in Waag Futurelab op 11 april 2025.
Fabricademy biedt modules op het snijvlak van textiel, digitale fabricage en biologie. Terwijl sommige deelnemers al bestaande textielwerken innoveren door middel van deze cursussen, hebben de 2024-2025 deelnemers de vaardigheden en denkwijzen die Fabricademy biedt gebruikt om geheel nieuwe en eigen kunstwerken te creëren.
Safety Curtain/Cocoon
De werken van kunstenaar Francis Hörters dienen als zelfportretten in en door textiel. Halverwege haar vijftiger jaren kreeg ze de diagnose autisme en ADHD en heeft ze geleerd haar neurodivergentie te omarmen, wat voelbaar is in haar werk. Haar werken zijn een uitnodiging voor het publiek om te luisteren naar autistische en andere gevoeligheden door middel van textielinstallaties - textiel als cocon, tweede huid, tweede brein.
De drie hoofddeksels in het midden, Safety Curtain/Cocoon, maken gebruik van biobased materialen zoals botanisch bont gemaakt van lisdodde (typha latifolia) - een methode die aan bod is gekomen tijdens Fabricademy's BioFabricating materials module. Deze hoeden creëren letterlijk en figuurlijk 'hoofdruimten' voor mensen met autisme om zich in te verstoppen, omdat alle zintuiglijke prikkels van de wereld overweldigend voor hen kunnen zijn.
In een ander werk, getiteld Tracing Wound, gebruikt ze bacteriële nanocellulose (kombucha) leer als huidprothesen om de wond van verwijderde melanomen te traceren die vroeger op haar rug groeiden. Binnenin de kombucha prothesen kunnen de ingesloten near-field communicatie (NFC) tags geactiveerd worden om beelden te tonen op je smartphone. Deze komen samen in een jurk die als huid fungeert en de locatie van de geamputeerde moedervlekken en de overgebleven moedervlekken aangeeft, terwijl ernaast een zakje met druppelirrigatie ligt met een regelbare stroom van bacteriële nanocellulose voor haar open wond die gevoed wordt in de petrischaal. Voor Francis was deze voortdurende druppelende groei van bacterieel nanocelluloseleer bedoeld om de prothesen te voeden en haar fantoompijn van de verwijderde moedervlek te genezen.
Keeping Time
Isobel Leonards project Keeping Time is een installatie rond drie kinetische sculpturen vernoemd naar drie Griekse godinnen, die onze interactie met meer-dan-menselijke tijden opnieuw verbeeldt. Ze heeft haar kennis van Fabricademy, zoals zachte robotica, textiel als stellage en biomaterialen, gebruikt bij het maken van haar installatie. In haar werk stelt ze de vraag: Hoe luister je naar de bloeicyclus van planten in de grond (in het stuk dat Daphne heet)? Hoe luister je naar het trekritme van vogels in de lucht (in het werk Philomel)? Hoe luister je naar de cycli van leven-eten-leven van de walvis in de diepzee (in het stuk Amphitrite)? Hoe beïnvloeden wij als mensen, verweven met andere wezens, deze tijdperken? Als je als publiek voor elk van de drie sculpturen gaat staan, versnelt elk van hen het tempo van zijn beweging en bootst zo het steeds sneller verdwijnen van evenwichtige ecosystemen na.
Het is geen toeval dat de namen van deze drie mythische vrouwenfiguren zijn gebruikt voor deze installaties. Alle drie de godinnen of prinsessen transformeren of baren meer-dan-menselijke wezens onder het patriarchale geweld dat hen wordt aangedaan. We kunnen bijvoorbeeld denken aan de zeegodin Amphitrite. Zij werd tegen haar wil achtervolgd door Poseidon en nadat ze met hem getrouwd was, baarde ze zeemonsters. Voor Isobel is dit allegorisch voor het geweld dat de soorten en hun omgeving wordt aangedaan. In de kinetische sculptuur Amphitrite bijvoorbeeld nodigt ze ons uit om te voelen hoe menselijke activiteiten de levengevende cycli van de walvisval, de dode walvis die op de zeebodem valt, hebben onderbroken.
“Wanneer een walvis sterft, zinkt zijn lichaam naar de zeebodem, waar het tientallen jaren lang levensmateriaal is voor meer dan 200 organismen en tegelijkertijd een aanzienlijke hoeveelheid koolstof vastlegt in het diepzee-milieu. Maar naarmate de walvispopulatie wereldwijd afneemt, neemt ook de frequentie van de walvissterfte af, waardoor de biodiversiteit en de gezondheid van de oceaan worden verstoord”.
- Isobel Leonards
IN/ASENSE
Carolina Beirão's IN/ASENSE onderzocht en breidde de zintuiglijke dimensie van textiel op het lichaam uit. Ze duikt in de vijf zintuigen van de herinneringen van mensen aan intense ervaringen om de zintuiglijke afdrukken te vertalen naar kleding, waardoor kleding verandert in een interactieve geleider voor de menselijke ervaring. Op deze manier probeert ze, in haar eigen woorden, “onze perceptie van mode uit te breiden en er een medium van te maken voor diepere verbinding, empathie, gesprekken en delen”. Haar werken nodigen ons uit om te luisteren naar onze sensaties met ons lichaam, door middel van textiel dat verhalen vertelt en herinneringen doet herleven.
Ze heeft twee series werken gemaakt, elk gebaseerd op een beschreven herinnering door gebruik te maken van Jinsop Lee's “5 Senses Graph” en een gedetailleerde vragenlijst die alle zintuiglijke bijzonderheden naar boven bracht.
De eerste ervaring gaat over een 23-jarige persoon die zichzelf onderdompelde in een rivier op een muziekfestival. Om de isolerende sensatie van koel water met waterplanten na te bootsen, heeft ze een gestreepte sjaal met gelatine-biosiliconen gemaakt, die lijkt op bruisend meerwater. Om de doordringende sensatie van de kristallen pieken weer te geven op het moment dat deze persoon in het water sprong, maakte ze een jurk van bamboejersey met naaldviltwol en een gekristalliseerde panty met alu-kristallisatie. Om het reflecterende moment vast te leggen van deze persoon die aan de rand van het platform stond, met zijn gezicht naar het meer, toen hij zijn perceptie naar binnen keerde, maakte ze een draagbare sculptuur met 3D-geprinte PLA-zijde, die de vorm heeft van een paar zichzelf vastgrijpende handen.
De projecten van deze drie deelnemers laten de mogelijkheden zien van textielpraktijken die mensen kunnen sensibiliseren voor ecologische tijdperken, neurale diverse ervaringen en zintuiglijke herinneringen, en die hun vermogen om anders te luisteren reactiveren, met hun empathische en nieuwsgierige geest en hun voelende lichaam.
Fabricademy: anders dan traditionele opleidingen
Voor deze drie deelnemers hebben de ervaringen van Fabricademy hen geïnspireerd om te blijven experimenteren en maken, met een makersmentaliteit - leren door te maken, begrijpen door te maken en weten door te maken. Carolina gaf aan dat Fabricademy zo anders is dan traditionele opleidingen omdat die zo star zijn en als ze daar terug zou gaan, zou ze zichzelf herhalen. Isobel zegt dat ze door deze ervaring doorgaat met maken, omdat ze niet alleen de vaardigheden en gereedschappen heeft geleerd, maar ook de mentaliteit. Francis zal ook na Fabricademy doorgaan met op textiel gebaseerde kunstwerken te maken.
De Fabricademy-cursus die in september 2025 van start gaat is nu open voor inschrijving. Een nieuwe groep pioniers zal gaan experimenteren met de toekomst van textiel, technologie en materialiteit. Wil je je aansluiten bij onze community? Wees welkom! Meer informatie vind je op de website van Fabricademy.
