De slimme stad, wat is dat eigenlijk? Kan iets dat geen hersenen heeft slim zijn? Waag gaat er vanuit dat niet de stad, maar de burger slim is: smart citizens in plaats van smart cities. Vanaf 23 augustus kun je met het wandelpakket van Waag de smart citizen-wandeling lopen in Utrecht, Rotterdam en Amsterdam.
Met Waags kijk-, lees- en luisterlijst kun je je voor, tijdens of na de smart citizen-wandeling onderdompelen in de wereld van de slimme stad, dataficering en digitalisering.
Eerlijke open data
Leestip: TADA: Data! Een Manifest
Data: ze zijn een belofte voor het leven in de stad. Met data kunnen we problemen van moderne steden de baas. Maar alleen als mensen zeggenschap en controle blijven houden over data, en niet andersom. TADA is een manifest van zes gedeelde waarden voor een verantwoorde digitale stad.
Luistertip: Overleeft democratie de digitale wereld?
Alleen toegankelijk voor NRC-abonnees
Het internet zou toch een emancipatiemachine worden, een motor van democratisering? Maar de laatste tijd zien we ook de keerzijden: nepnieuws, extremisme, cyberaanvallen. En het lijkt eerder erger te worden dan beter - van de bestorming van het Capitool tot historisch grote hacks in de afgelopen weken en maanden. Volgens Stanford-onderzoeker en oud-Europarlementariër Marietje Schaake is het de hoogste tijd dat we de democratie terug gaan veroveren op techreuzen, cybercriminelen en hackende overheden. Maar hoe? Dat wordt besproken in een aflevering van de NRC-podcast Future Affairs.
Luistertip: De slag om het internet
Het internet is stuk. Dagelijks krijgen we berichten over desinformatie, nepnieuws, machtsmisbruik van Facebook en Google en op hol geslagen algoritmes die radicalisering in de hand werken. Hoe kunnen we het world wide web fixen en het weer van ons burgers maken? Programmamaker Roland Duong gaat de komende maanden met die vraag de boer op. In zijn podcast De slag om het internet vind je alles over zijn zoektocht naar een eerlijker, veiliger en socialer internet.
Veilige, verbonden datasteden
Luistertip: De slimme en gezonde stad
Van lantaarnpalen die de straat veiliger maken tot een appje wanneer je je huis moet luchten: technologische snufjes moeten onze steden, wijken en huizen slim maken. Maar hoe voorkomen we dat de openbare ruimte een commerciële speeltuin wordt voor bedrijven? En wat betekenen deze ontwikkelingen voor bouwbedrijven? Dat wordt besproken in de BNR-podcast Bouwmeesters.
Kijktip: Smart City - Op zoek naar de slimme burger
De film Smart City – Op zoek naar de slimme burger gaat over de ambitie van een aantal partijen in Amsterdam om een Smart City te worden: een stad waarin slimme technologie ervoor zorgen moet dat deze duurzaam, veilig en comfortabel is en dat burgers invloed op hun omgeving kunnen uitoefenen. De film laat de totstandkoming van deze droom zien, en gaat in op de dilemma’s die zij oproept.
Luistertip: Het schiet niet erg op met de 'smart city'
Met veel demonstratieprojecten van 'slimme' steden gaat het niet zo goed. Toronto in Canada, Songdo in Korea en Hudson Yards in New York hebben allemaal hun problemen. Die hebben te maken met de coronacrisis, maar ook met de weerzin van burgers tegen kunstmatige omgevingen, overmatig data verzamelen en het leidend zijn van technologie in plaats van de behoeften van mensen.
Leestip: Een reis door de tijd van de ontwikkeling van een smart city
In drie artikelen van de Guardian volgen we de ontwikkeling van de Smart City die door Sidewalk Labs in Toronto wordt gemaakt, van de start in 2018 tot de zorgen in 2019 en het stilzetten van het project in 2020.
Kijktip: The Experimental City
The Experimental City is een documentaire over een slimme stad avant la lettre: striptekenaar Athelstan Spilhaus was als kind al gefascineerd door slimme oplossingen en stedelijke planning voor de stad van de 21e eeuw. In zijn gedroomde stad werd het vuilnis onder de grond opgeslagen en op een circulaire manier verwerkt, waren snelwegen automatisch en werd de stad overdekt door een klimaat-regulerende koepel. De fantastische tekeningen die hij hierbij maakte, leidden in de jaren ‘70 tot een uitvoerbaar plan: the Experimental City, die diep in Minnesota gebouwd moest worden. De stad zou een voortdurend experiment blijven, waarin nieuwe technologische oplossingen steeds uitgeprobeerd en verbeterd zouden worden. Maar daar waren de omwonenden het niet mee eens.
Leestip: Cities coalition for digital rights
De Cities Coalition for Digital Rights heeft tot doel mensenrechten op het internet op lokaal en mondiaal niveau te bevorderen, beschermen en handhaven. Het netwerk is gelanceerd door de steden Amsterdam, Barcelona en New York in november 2018. Momenteel zijn er wereldwijd meer dan 50 steden aangesloten die zich inzetten voor beleidsvorming gebaseerd op digitale rechten.
Speeltip: Jouw buurt, jouw data
In het spel Jouw buurt, jouw data zoek je uit wat jij weet over nieuwe technologie en het verzamelen van persoonlijke gegevens en wat je daarvan vindt. Je gaat op pad in een ‘slimme buurt’ met vragen en opdrachten. Door jouw antwoorden laat je zien hoe jij omgaat met je data, en aan het einde van het spel ontvang je jouw eigen privacy-profiel.
Leestip: Surveillance en het sociaal kredietsysteem in China
Chinese burgers krijgen op grond van hun (online) gedrag een score toebedeeld die gelinkt is aan een straf- en beloningssysteem dat bekend staat als het sociaal kredietsysteem. Het is bedoeld om door de overheid gewenst gedrag te stimuleren. De surveillance op eigen burgers neemt steeds grotere proporties aan.
Zeggenschap van burgers (Citizen empowerment)
Leestip: Governance beyond participation
Op papier is de overheid groot fan van participatie bij gebiedsontwikkeling. Ervaringen in IJburg te Amsterdam, de Afrikaanderwijk in Rotterdam en het Spijkerkwartier in Arnhem laten niettemin zien dat het bestuur nog veel moet leren om burgers écht een plek aan de tafel te geven. Dat concludeert TU Delft-onderzoeker Els Leclercq. ‘Het is tijd voor ‘governance beyond participation’.’
Leestip: Blog Marleen Stikker - Maatschappelijk initiatief als ‘derde weg’ voor participatie
‘Als je mij vraagt wat participatie is, dan denk ik vooral aan het initiatief uit de maatschappij. Ik denk dat we participatie te lang hebben gezien als het betrekken van de burger bij het beleidsproces van de overheid. Dat leidt zelden tot een goede dialoog of serieuze betrokkenheid. De vraag is eerder hoe we ervoor kunnen zorgen dat de overheid adequaat participeert in het initiatief van de samenleving,’ stelt Waag-directeur Marleen Stikker.
Leestip: Metende burgers houden overheid bij de groene les
Iedereen kan helpen om milieuproblemen in de kiem te smoren of te bestrijden. Door zelf metingen uit te voeren – naar klimaat, biodiversiteit of vuile lucht – kunnen burgers lokale problemen agenderen bij de overheid. Dankzij de burgermetingen, met sensoren of apparatuur, kan milieubeleid aangescherpt worden.
Spoorzoeken
Leestip: Arnhemse afvalpas hoeft niet de prullenbak in
Privacystrijder Michiel Jonker heeft het hoger beroep bij de Raad van State verloren in zijn poging de Arnhemse afvalpas definitief in de ban te doen. De verwerking van persoonsgegevens bij het openen van een afvalcontainer met de pas is van kleine omvang en blijft beperkt tot het noodzakelijke, oordeelt de Raad. Jonkers stelde echter dat de beginselen van gegevensminimalisatie terzijde geschoven worden en dat het bijna direct anonimiseren van gegevens niet genoeg is: ‘in de digitale wereld is een halve seconde een eeuwigheid.’
Leestip: BigBelly vuilnisbakken
De BigBelly-vuilnisbak is een slimme vuilnisbak die zelf afval klein perst, monitort en data verstuurt. Hierdoor worden er minder ritten gemaakt, wat zorgt voor meer efficiëntie en minder CO2-uitstoot. ‘Slimme afvalbakken worden voor ons steeds belangrijker om de strijd tegen zwerfafval in de stad aan te gaan’, zegt Levy de Block, projectleider Schoonprojecten van de gemeente Utrecht. ‘Bovendien zitten wij als het om afvalmanagement gaat in de overgang naar sturen en voorspellen op basis van data.’
