Hoe herken je nepnieuws in een digitaal tijdperk oververzadigd met informatie? Afgelopen weken rondde Waag het project Proof of Provenance af. In dit project werkte Waag in een coalitie van Nederlandse partners aan een systeem voor het controleren van de authenticiteit van media-uitingen. Ontdek hieronder zelf hoe het het systeem werkt. Kan jij het nepnieuws ontdekken?
Wat is Proof of Provenance?
In het project Proof of Provenance werd onderzocht hoe online media-uitingen kunnen worden voorzien van een bewijs van authenticiteit. De naam Proof of Provenance is geleend uit de kunstwereld, waarin het eigendom van kunstwerken door de tijd heen beschrijft. In de context van dit onderzoek gaat het er echter niet om eigenaarschap of afkomst aan te tonen, maar om te bevestigen dat media authentiek zijn, met bewijsbare attributen van de afzender. Een kenmerk van authenticiteit is niet noodzakelijk terug te leiden op een persoon. Daarnaast is een belangrijk aspect van Proof of Provenance dat het niet wordt gebruikt om aan te tonen of informatie juist is, maar alleen dat de bron op een bepaalde manier authentiek is.
Hoe kan het worden ingezet?
Een systeem als dat van Proof of Provenance is in veel gevallen voorwaardelijk voor het goed functioneren van de digitale 'publieke ruimte'. Het kan in de vorm van een digitale handtekening worden ingezet om deelnemers en auteurs aan te laten tonen dat ze bepaalde eigenschappen hebben, zonder een exacte identiteit prijs te geven. Een voorbeeld is een forum waarop meisjes met anorexia anoniem met elkaar praten. Om te voorkomen dat iemand met een ander motief zich mengt in het gesprek, zou men eigenschappen van de deelnemers kunnen verlangen: vrouw, leeftijd onder de 16 jaar, of eventueel zelfs een anorexia-diagnose. Deze kenmerken worden door Proof of Provenance via IRMA bevestigd door specifieke autoriteiten op deze vlakken. In dit geval zouden dit het bevolkingsregister en een dokter kunnen zijn. Andere toepassingen van IRMA zijn bijvoorbeeld een werkgever die aangeeft dat een auteur werkzaam is binnen het bedrijf, of een ticketverkoper die bevestigt dat een koper de rechtmatige eigenaar van een kaartje is.
Hoe werkt het?
Taco van Dijk werkt als software-ontwikkelaar bij Waag. Hij werkte samen met onze partners aan de Proof of Provenance-tool. In een interview vertelt hij over de mogelijkheden van de tool.
'Met een volgende versie willen we kijken of we een quote in de context van de oorspronkelijke webpagina kunnen laten lezen'
Met de Proof of Provenance-extensie kun je de authenticiteit van dit citaat controleren. In deze testfase werkt de extensie alleen nog in Firefox. Wie een artikel publiceert, kan dit artikel digitaal ondertekenen via de Irma-app. De digitale handtekening wordt zichtbaar gemaakt in de extensie. Op deze manier kun je controleren of het artikel daadwerkelijk door de betreffende auteur geschreven is.
Na het installeren van de extensie kun je deze pagina in Firefox verversen. Je ziet rechtsboven een melding dat er twee Proof of Provenance-fragmenten zijn gevonden. Kun jij met de Proof of Provenance-extensie zien met welk citaat gesjoemeld is?
‘Met een volgende versie willen we kijken of we een tweet kunnen laten genereren door een AI in de stijl van Elon Musk’
Hoe nu verder?
Voor nu is het project afgerond, maar Waag en partners delen de ambitie om verder te gaan. Voor een vervolg zou Waag willen kijken naar hoe we kleinere stukken tekst kunnen authentiseren, zodat ze door een redactie beter in een bestaande context geplaatst kunnen worden. We willen het verversingsmechanisme aansluiten op meerdere contentmanagementsystemen zodat de tool nog gebruiksvriendelijker wordt. Het zou mooi zijn als we meer redacties zouden kunnen betrekken om het project op te schalen. Voor nu hebben de redacties van de VPRO, Public Spaces en Waag gewerkt met de tool. We hebben nu laten zien dat het kan, de volgende stap is dat we de tool productiewaardig gaan maken.
Het Proof of Provenance project is een samenwerking tussen Public Spaces, NPO, Radboud Universiteit, Stichting Privacy by Design, KRO-NCRV, VPRO, Koninklijke Bibliotheek en Beeld en Geluid.
