Op kantoren kan vijf tot twintig procent energie bespaard worden als gebruikers kleine aanpassingen doorvoeren in hun dagelijkse werkpraktijk. Het doel van het BOCS (Building Occupancy Certification System) project is om inzicht te krijgen in de praktijksituatie van een drietal kantoren in de metropoolregio Amsterdam en een systeem te ontwikkelen dat energie-efficiënt gedrag stimuleert en tegelijkertijd het werkcomfort verhoogt.
Het systeem zal bestaan uit sensoren die objectieve waarden zoals temperatuur en luchtvochtigheid meten, een interface die de gemeten informatie weergeeft en een tool om gebruiksdata in te voeren over gedragsverandering en subjectieve gegevens omtrent comfort. De sensoren die momenteel op het kantoor van Waag worden getest, worden binnenkort op de drie locaties geïnstalleerd. Vervolgens zal in een reeks seizoensgebonden co-creatie sessies met gebruikers van de verschillende kantoren, stap-voor-stap gewerkt worden aan een concept en prototype.
Tijdens een eerste sessie bij Eneco in Amsterdam werkten gebruikers van het gebouw aan input voor een eerste prototype van het systeem. Eerst hebben we dagelijkse kantooractiviteiten en gewoontes in kaart te gebracht, zoals het openen van de gordijnen, het controleren van de verwarming, het opstarten van de computer en het ochtendoverleg. Bij een aantal activiteiten hebben we vervolgens gekeken welke factoren aan comfort bijdragen en wanneer men energie zou kunnen en willen besparen zonder afbreuk te doen aan het comfort. Gewoontes blijken sterk samen te hangen met de bedrijfscultuur en comfort werd al snel in verband gebracht met een gevoel van veiligheid, privacy en gezondheid. En een ding was duidelijk: energie besparen is leuk en goed, maar moet het werk niet verstoren.
Vervolgens kwamen de sensoren op tafel en bespraken we welke informatie gewenst of interessant is als het gaat om een comfortabele of dus gezonde werkomgeving. En al was privacy een belangrijk onderwerp, de metingen werden niet gezien als een probleem mits de data niet te herleiden is tot een individu. Geen sensoren op het bureau dus.
De deelnemers wilden graag weten wat eigenlijk als een gezonde werkomgeving wordt beschouwd. Want 19 graden begrijpt iedereen, maar CO2 onder 1200 ppm zegt bijna niemand iets. Hetzelfde geldt voor luchtvochtigheid: is 40% goed? En niet zozeer de lichtintensiteit werd belangrijk geacht, als wel de lichtkwaliteit.
Een overzicht van metingen op de langere termijn zou prettig zijn, zodat je inzicht kunt krijgen in de samenhang tussen het kantoorklimaat en je comfort. Dat was meteen een van de belangrijkste uitkomsten in deze sessie; gebruikers gaven aan dat het zou mooi zijn middels dit systeem te leren over energieverbruik, een gezonde werkomgeving en te weten wat je hier zelf aan kunt doen. Op die manier kan de sensordata gekoppeld worden aan het eigen comfort of gezondheid. Je voelt wel dat je slaperig wordt, maar komt dat door zuurstofgebrek of de warmte? Is het werkelijk koud in de ruimte of ben je de enige en kun je een trui aantrekken? En kun je in de zomer het bureau dat onder de airco staat niet verplaatsen?
Uit het maakgedeelte van de workshop kwam naar voren dat de deelnemers graag gebruik zouden maken van een scherm met alle real-time data en gewenste waarden. “Je kunt dan wanneer het jou uitkomt kijken naar het scherm en alleen als het echt urgent is, zou een pop up of iets op het bureau je kunnen waarschuwen.” “Een dergelijk systeem verifieert eigenlijk je eigen sensoren; heb ik het warm of is het hier warm?” “En dan heb je concrete objectieve gegevens in handen aan maarmee je met collega’s kunt overleggen of het raam open moet, of je ergens anders moet gaan bellen.” “Nee, dat hoeft het systeem niet te regelen, wat we aan de situatie doen overleggen we gewoon met elkaar.” “En dan scherm zelf? Dat moet natuurlijk niet teveel stroom gebruiken.”
De uiteindelijke ideeën worden meegenomen in een volgende stap in het proces. Tijdens de vervolgworkshop zal er door paper prototyping verder gewerkt worden aan de sensorbox en de interface van het systeem.