Het vaccinatiepaspoort moet begin juni in gebruik worden genomen, stelt demissionair minister Hugo de Jonge. Het wordt een app, waarin je je vaccinatiebewijs kunt laten zien, en die zowel toegang moet geven tot andere Europese landen als tot evenementen en openbare plekken in Nederland. Maar levert deze app nu vrijheid op, of leveren we juist veel teveel privacy in? En welke invloed heeft deze technologie op ons maatschappelijk leven? Tijdens de latenight-talkshow BEAU bespraken voorstander Lisa Westerveld (GroenLinks) en Waag-directeur Marleen Stikker het paspoort en de mogelijke gevolgen voor de samenleving.
> Om dit fragment terug te kunnen kijken moet je inloggen bij RTL XL
Lagen in technologie
Over de privacy die een vaccinatiepaspoort biedt, maakt Marleen Stikker zich niet de meeste zorgen. De veiligheid van de Coronamelder-app laat volgens haar zien dat het via samenwerking tussen overheid en maatschappij best goede technologie kan opleveren. ‘Nederland heeft dat heel goed aangepakt. Alles wat Nederland kon doen aan de app is gedaan. Maar in het besturingssysteem van onze telefoons (Android/Google) is er toch nog een fout opgetreden. Omdat technologie laag op laag op laag is, is er altijd ergens eens gat, een afvangmoment.’ Ze doelt hiermee op het stopzetten van de meldingen in de Coronamelder-app, nadat duidelijk werd dat apps op Android-toestellen toegang hadden tot de gegevens - waarmee particuliere bedrijven tijdelijk toegang gehad hebben tot gezondheidsgegevens van Nederlanders.
Sociale intelligentie
Technologie hoeft niet altijd de oplossing te zijn, legt de directeur van Waag uit: ‘we hebben het idee als je iets in een app stopt, alles dan is opgelost. Dat is een enorm misverstand. We moeten het van onze sociale intelligentie hebben om dit soort dingen op te lossen. En daar kan technologie een rol in spelen. De technologie legt ons steeds meer een systeem op, dat zegt hoe wij als samenleving met elkaar moeten handelen.’ We moeten technologie niet als de oplossing zien, maar als een middel om de oplossing te bereiken.
Function creep
Daarnaast waarschuwt Stikker voor het precedent dat zo’n app kan scheppen. ‘Bij zo’n app maak ik met zorgen om de ‘function creep’. Je gebruikt een app als het vaccinatiepaspoort in deze specifieke situatie, maar nu we hem toch hebben, kunnen we het ook nog wel voor iets anders gebruiken. Dan wordt het genormaliseerd. En plotseling is het heel vanzelfsprekend dat je het vaccinatiepaspoort overal moet kunnen laten zien: om je werk te kunnen doen of een culturele activiteit te kunnen bezoeken. Het probleem is dat je dan niet meer precies bent en het een algemeen geldend iets wordt. Als je dit paspoort gaat toepassen en het ‘normaal’ maakt dat je dit op allerlei plekken moet laten zien, dan heb je wel een grote stap gezet in het normale maatschappelijk verkeer.’
Een vaccinatiepaspoort is een stap in de richting van het openen van de samenleving en het vrij reizen. Toch waarschuwt Waag voor het al te optimistisch inzetten van een app. Het is belangrijk de veiligheid van de vaccinatiepaspoort-app goed af te dichten en daarnaast goed af te bakenen in welke omstandigheden de app wel en niet mag worden ingezet. Technologie kan ons leven simpeler maken, maar het moet geen black box zijn: we moeten goed weten wat er zich onder de motorkap afspeelt, voor we het in de maatschappij gaan gebruiken.