Je eigen weefsel doneren. Onder toezicht van 50 aanwezigen. Voor Charlotte Jarvis was dit vrijdag 25 januari werkelijkheid. In het Waag gebouw doneerde ze haar eigen bloed, urine en huidweefsel. De start van het project Ergo Sum waarmee ze recent de Designers & Artists 4 Genomics Award won. De onderzoeksgroep van Prof. Dr. Christine Mummery en het Proteomics Centre creëren van Charlottes lichaamsmateriaal de komende maanden een levend, of in elk geval ‘halflevend’ zelfportret, dat technisch in leven wordt gehouden door een soort couveuse die Jarvis zelf ontwerpt.
Anatomie en kunst
De donatie vond plaats in het Theatrum Anatomicum – de plek waar in de 17e eeuw publiekelijk anatomielessen werden uitgevoerd en de basis werd gelegd voor medisch onderzoek zoals we die vandaag de dag kennen. Eerder bedreven hier de beroemde Dr. Ruysch en Tulp de wetenschap en Rembrandt de toenmalige wetenschapsvisualisatie. Nu is het Charlotte die het podium betrad om tegelijk de wetenschap te visualiseren en er tegelijk delen van haar lichaam aan te doneren zoals in de Anatomische les van Dr. Tulp van Rembrandt. Het verschil is dat Jarvis zowel observeert als doneert en er ook nog een conceptueel kunstwerk van zal creëren.
Doktersbezoek
Na een geengageerde en zeer heldere uiteenzetting over de kunst, de wetenschap en de persoonlijke motivatie van Charlotte om Ergo Sum te realiseren, voerde Dr. Elodie Mendels van het Leids academisch ziekenhuis de donatie uit. Het publiek kreeg een intiem kijkje in een doktersbezoek. Door rake beschrijvingen en humor maakte Jarvis ons deel van de intimiteit en ging ze gelijktijdig haar eigen gene te lijf. Ook Elodie Mendels liet zich niet van de wijs brengen en bleef strak en kundig in haar rol ald arts, niet aangedaan door de plaatsvervangende pijn uit de zaal bij de huidbiopsie. Bijzonder was het moment dat Charlotte de formulieren tekende waarin de wetenschap toestemming gaf om haar lichaamsmateriaal te gebruiken voor onderzoek en uiteindelijk te transformeren.
Nieuw stamcelonderzoek
Na de performence was er een rondetafelgesprek met Prof. Dr. Christine Mummery ontwikkelingsbioloog bij het Hubrecht Instituut, Prof. Dr. Albert Heck directeur van het Netherlands Proteomics Centre, Arjen Mulder bioloog en essayist en Charlotte. Mummery vertelde bijzonder helder over de controverses rond stamcel en embryonaal stamcel onderzoek. Haar collega Albert Heck zette de relatie tussen stamcel onderzoek en dat naar proteïnes en eiwitten en hun werking. Samen vertelden ze over de wetenschappelijke belofte van hoe IPS’s gemaakt kunnen worden van al gespecialiseerd cellen en hoe daarmee de controverses rond stamcelonderzoek en onderzoek naar het in vitro testen van medicijnen verminderd kan worden.
Sculpturaal gevaar
Verontrustend, maar tegelijk poëtisch vond ik het feit dat stamcellen gemaakt van Charlotte’s eigen cellen gevaarlijk kunnen zijn voor haar, zelfs bij de eenvoudigste aanraking. Omdat Charlottes eigen lichaam de cellen niet als vreemd herkent kunnen ze meteen een verbinding maken en vanwege hun pluripotente kracht aangroeien als waren ze kanker. Het gesprek over de vorm van het life support systeem dat Charlottes momenteel ontwerpt (de couveuse(s)) die de nieuwe cellen van Charlottes dubblganger in leven zullen houden), leidde naar een aantal interessante gedachtes over antropomorfisme in technologische kunst. De exacte sculpturale vorm van Charlottes dubbelgangercellen, en de vorm van van de technologie die maakt dat deze in leven blijven, kunnen worden gepresenteerd en kunnen worden vervangen gedurende de expositie bevinden zich nog in de ontwerpfase en dat maakt het intrigerend te volgen welke artistieke en technologische beslissingen er worden gemaakt. Het interesseert me of die keuzes op hun beurt de wetenschap kunnen informeren. Welke nieuwe artistieke, wetenschappelijke en maatschappelijke inzichten heeft Ergo Sum als invitro sculptuur ons uiteindelijk te bieden?
