Dat planten en bloemen een positieve uitwerking hebben op onze gezondheid, is al lang geen geheim meer. We ervaren rust, zijn minder gestresst en genezen beter in een groene omgeving. Hoe kan het dan dat zorginstellingen nog niet vol staan met groen? In de derde editie van Blooming Cities bij Pakhuis de Zwijger stond niet alleen deze vraag centraal, maar kwamen ruim 80 geïnteresseerden uit zowel de groen- als zorgsector samen om de actieagenda rondom 'Groen in de Zorg' op te stellen.
Jeroen Nobel, waarnemend burgemeester van Aalsmeer en voorzitter van stichting Greenport Aalsmeer, opent de middag met een inspirerend voorbeeld: een ziekenhuis in Singapore, waar groene terrassen en vertikale tuinen in de gehele architectuur van het ziekenhuis verwerkt zijn. Ondertussen vraag ik me af waarom dit voorbeeld eigenlijk niet in Nederland staat. Hoever zijn we met het integreren van groen in de zorg?
Na de laatste stand van zaken uit de wetenschap (door Jolanda Maas - Vrije Universiteit) neemt dagvoorzitster Natasja van de Berg ons mee langs voorbeelden in Nederland. Voorbeelden waarin zorginstellingen het voortouw hebben genomen om groen in en rondom hun zorginstelling te realiseren. Zoals de chemotuin van het Tergooi ziekenhuis: een buitenruimte waar patiënten hun chemobehandeling in de buitenlucht kunnen volbrengen. Om de psychiatrietuin in het Radboud UMC te realiseren, hebben zorgprofessionals samen met landschapsarchitecten en patiënten het concept van de tuin ontworpen. De tuin kent afzonderlijke delen, die specifiek zijn afgestemd op de verschillende behandelingen. Juist de samenwerking tussen deze stakeholders heeft tot een geslaagd resultaat geleid, al was het op sommige momenten nodig om specialistische kennis uit te wisselen. De tuinarchitecten weten inmiddels dat een zen-tuin niet hetzelfde is als een meditatie-tuin. Met een aanpassing in het concept-ontwerp voldeed de zen-tuin alsnog aan de behoeften.
Groen in de zorg beperkt zich niet alleen tot verpleeghuizen of ziekenhuizen. Jasperina Venema nam ons mee naar Oisterwijk waar zij samen met gepensioneerde buurtbewoners en jonge gezinnen een plan voor de herinrichting van de buurt ontwikkelde. Wat begon met de behoefte voor een groenere omgeving voor ouderen, werd als snel een integrale oplossing waar ook gezinnen met jonge kinderen aan wilden bijdragen. In het filmpje over dit project, kwam een van de oudere buurtbewoners aan het woord. Deze buurtbewoner gaf heel ontwapenend zijn visie: alle huizen in deze buurt lijken op elkaar en door in iedere straat andere plantensoorten te gebruiken, worden straten herkenbaar, niet alleen voor mensen met dementie, maar ook voor jonge kinderen. Een prachtige oplossing in al zijn eenvoud.
Wat me opvalt aan alle voorbeelden, is dat de stakeholders zijn betrokken om tot een goede invulling of oplossing te komen. Juist door over de grenzen van je eigen vakgebied heen te kijken, ontstaat er ruimte voor nieuwe mogelijkheden. Daarnaast zijn de initiatiefnemers gaan pionieren: ze hadden een ambitie. Uiteraard met de steun van directie of (gemeente)bestuur, zijn zij op zoek gegaan naar de vrije ruimte om de projecten te realiseren, zowel inhoudelijk als financieel. In mijn presentatie (die ik die middag mag geven) benadruk ik het belang van het betrekken van alle belanghebbenden, om met behulp van creatieve methodes, de verschillende disciplines bij elkaar te brengen en gezamenlijk tot oplossingen te komen, waarin belanghebbenden zichzelf terug kunnen vinden. Dat maakt dat er een ecosysteem ontstaat, dat verder gaat dan alleen planten in een zorginstelling te plaatsen.
Als afsluiting van de bijeenkomst co-creeëren de aanwezigen, onder leiding van Buzzmasters, de actie-agenda. Onbekendheid met groen wordt als één van de belangrijkste belemmeringen voor implementatie gezien. Ook financiering blijft een terugkerende belemmering. Al merkte een van de aanwezigen terecht op dat dit de realisatie niet in de weg zou moeten staan, zoals we uit de verschillende voorbeelden hadden gezien. Vooral veel voorbeelden verzamelen en deze verspreiden, is voor de meeste aanwezigen de eerste stap. Ondanks dat het zwaartepunt tijdens deze middag lag op groen in zorginstellingen, biedt de groensector nog veel meer mogelijkheden. Denk aan de vele initiatieven in de stadslandbouw en de ruimtelijke inrichting. Met de belofte dat we elkaar blijven ontmoeten, kennis delen en gaan werken aan de actie-agenda sluiten we de middag af.
Waag's Creative Care Lab onderzoekt de mogelijkheden van gezond ouder worden in de stad en de actieve rol die ouderen daarin vervullen. Dit onderzoek maakt deel uit van het Europese project GRAGE (Grey and Green in Europe: elderly living in urban areas).
This project has received funding from the European Union’s Horizon 2020 research and innovation programme under grant agreement no. 645706.
