In september vond MuseumCamp plaats: een jaarlijkse snelkoker voor museumprofessionals, die samen nadenken over- en oplossingen bedenken voor maatschappelijke uitdagingen in de museum- en erfgoedsector. Tweemaal kon het kamp niet doorgaan door corona, maar in 2021 was het zo ver: MuseumCamp kon, in samenwerking met het Amsterdam Museum en het Allard Pierson Museum, eindelijk van start! Het thema dit jaar was betwist erfgoed, onder meer naar aanleiding van de Gouden Koets die momenteel in het Amsterdam Museum tentoongesteld wordt.
MuseumCamp 2021 begon en eindigde met een manifest. Op de eerste avond presenteerde Eliza Steinbock haar lopend onderzoek naar de noodzaak en mogelijkheden te anticiperen op de 'kritische' bezoeker in erfgoedruimten, onder de noemer Critical Visitor Manifesto. Daarin is bijzondere aandacht voor de vraag hoe intersectionaliteit, geld (marktlogica) en emoties (effecten van angst en verrassing) een rol spelen voor de kritische bezoeker.
Tijdens MuseumCamp werkten de deelnemers aan een eigen manifest, dat ze aan het einde presenteerden. Daarin beantwoordden ze de vraag: waar sta je voor? En wat kunnen creatieve- en erfgoedprofessionals doen in de omgang met betwist erfgoed? Om tot hun manifest te komen, volgden de deelnemers tijdens MuseumCamp verschillende creatieve workshops. Een overzicht!
De printstudio
Het vertellen van beladen verhalen vanuit verschillende perspectieven en het belichten van ongelijke verhoudingen zijn belangrijke agendapunten voor musea en erfgoedinstellingen. Tegelijkertijd is het voor veel professionals nog lastig te bepalen wat zij zelf hierin (nog meer) kunnen doen. Waar begin ik? Hoe kan ik anders kijken naar onze eigen collectie? Wat doen collega-instellingen?
Om het idee van gelaagd verhalen vertellen praktisch en de leerervaring expliciet te maken, zette Waag tijdens MuseumCamp verschillende museumzalen in het Allard Pierson in als ‘print studio’ waarin deelnemers aan de slag gaan met alles wat ze leren gedurende de drie dagen. In elke ruimte waren stempels, inkt, verf, stiften, tape, papier, karton en stickervellen aanwezig. De bijbehorende grafische stijl was losjes geïnspireerd op de manier van actievoeren in jaren ‘60.
Tussen de verschillende presentaties en workshops door werden de deelnemers in drie stappen uitgedaagd om: 1. over zichzelf na te denken (in relatie tot het thema betwist erfgoed), 2. een dialoog aan te gaan met anderen, en 3. samen inclusieve (publieks)concepten te ontwikkelen. In het laatste uur van het evenement kwam dit allemaal samen in een gezamenlijk manifest.
Sessie 1: wie ben ik?
De deelnemers zijn gestart met een reflectie op zichzelf. Opdracht was om een persoonlijke sticker/badge te maken, met gebruik van simpele geometrische stempels. De badge moet iets over jezelf zeggen en over hoe je jezelf verhoudt tot het thema ‘contested history’. De badges dienden als makkelijke conversatiestarter, en werden zichtbaar gedragen op kleding of tas.
Sessie 2: in dialoog
De tweede sessie was geprogrammeerd na de workshop Emotienetwerken. Om die lijn voort te zetten, gingen de deelnemers met elkaar in gesprek. Ze kozen een door Waag voorbereidde poster met een ‘begin’-statement: Ik voel, ik vind, ik doe… En vulden de zin aan met gebruik van stempels, stiften en meer materialen. De deelnemers printten vervolgens hun statements over elkaars posters heen en voegden elementen toe, verrijkten elkaar, en verzamelden meer input. Ten behoeve van consensus - of juist niet. Deelnemers maakten posters met statements in vormen, en in woorden, door toe te voegen, weg te halen, te verbeteren en verbindingen te maken.
Sessie 3: ontwerpopdracht voor inclusieve concepten
In de derde sessie gingen de deelnemers in kleine groepjes aan de slag met (heel snelle) conceptontwikkeling. De groepjes kozen één van drie opdrachten om aan te werken en presenteerden de uitgewerkte concepten aan elkaar voor respectievelijk de meest inclusieve tentoonstelling, een speelse manier om een doelgroep te bereiken die je nu niet bereikt, of een ervaring buiten je museum. Doel was verschillende elementen uit de presentaties en workshops concreet en praktisch te maken.
Sessie 4: manifest
In de laatste sessie van de driedaagse pressurecooker verzamelden de deelnemers alles wat ze mee willen geven aan de wereld op grote banners in een gezamenlijk manifest, een puntsgewijze weergave van hun stand- en/of uitgangspunten: waar sta je voor, wat zijn de omgangsregels voor contested history en vooral: wat ga je doen? Naast een grote verwarring, veroorzaakt door alles wat ze de afgelopen dagen hadden meegekregen, was er een grote vastberadenheid onder de deelnemers. In twee rondes ontstond het finale manifest waarin de deelnemers uitspraken:
- Meer te durven
- Beter te luisteren
- Twijfel toe te staan
- Zich in te leven
- Plaats te maken
Het manifest is ondertekend door de deelnemers en ingekrast in het Gouden bankje op de binnenplaats van het Amsterdam Museum. Tijdens de afsluitende borrel werd het Manifest tentoongesteld in het Amsterdam Museum en sinds 11 oktober hangt het in het Allard Pierson Museum.
