De Raad van Cultuur heeft in haar advies Culturele basisinfrastructuur 2017-2021 (mei 2016) belangrijke kunstdisciplines noodgedwongen buiten beschouwing gelaten en heeft geen integrale afweging kunnen maken. Het is de consequentie van het beleid van de vorige bewindspersoon die architectuur, vormgeving en e-cultuur buiten de Culturele basisinfrastructuur heeft geplaatst. Het ministerie van OCW duidt deze kunstdisciplines sindsdien aan met het begrip ‘Creatieve Industrie’ en sluit ze zo aan bij het economisch gemotiveerd topsectorenbeleid.
Architectuur, vormgeving en e-cultuur zijn kunstdisciplines als alle andere. Daarenboven, spelen juist deze disciplines een steeds belangrijker rol bij innovatie, ook in samenwerking met andere domeinen en sectoren, en ze fungeren bij uitstek als vliegwiel voor concrete en toekomstgerichte vernieuwing, ook buiten het domein van de kunsten. Architectuur, vormgeving en e-cultuur horen daarom thuis in het hart van een eigentijds kunstbeleid en mogen niet, zoals nu dreigt, verkommeren in een niemandsland tussen kunst- en economisch beleid.
Tegen de achtergrond van de breed gedragen oproep om te investeren in artistiek onderzoek en innovatie, vragen wij daarom om noodzakelijke investeringen in architectuur, vormgeving en ecultuur ten bedrage van 25 miljoen en het opnieuw volledig integreren van deze kunstdisciplines in het landelijk kunstbeleid.
Architectuur, vormgeving en e-cultuur zijn vier jaar geleden zeer ingrijpend getroffen door bezuinigingen en beleidsverandering. Toonaangevende instituten op het gebied van architectuur, vormgeving, en e-cultuur zijn sindsdien niet meer in de culturele basisinfrastructuur vertegenwoordigd. Fondsen en regelingen die deze kunstdisciplines ondersteunen staan onder grote druk of worden zelfs, zoals het Mediafonds, afgeschaft. Kleine reparaties worden, door ingrijpen van de Tweede kamer, te niet gedaan.
Door deze kunstdisciplines bovendien onder te brengen bij de ‘creatieve industrie’ ontbreekt het aan integrale visie op de noodzakelijke ontwikkelingen van de kunsten in de 21e eeuw. Belangrijke verschuivingen in onderzoek, productie impact en betekenis voor innovatie blijven nu onderbelicht. Dat schaadt de kunsten in haar geheel en de betrokken disciplines in het bijzonder.
Bovenal: grote uitdagingen, zoals technologisering en klimaatverandering, hebben een enorme impact op onze samenleving. Artistiek en ontwerpend onderzoek spelen een cruciale rol in de reflectie en het vinden van antwoorden op deze uitdagingen – in sociaal-maatschappelijke zin. Zowel conceptueel als zeer concreet en toepasbaar.
We hebben te maken met een groeiende vraag en een toestroom van nieuwe makers en initiatieven. De druk op de al beperkte middelen neemt sterk toe. Vanuit het huidige kunstbeleid is het niet mogelijk daarop adequaat te reageren. Kunst en vernieuwing verliezen zo steeds meer contact.
In vervolg op de brandbrief die wij in november 2015 hebben gestuurd richten wij ons andermaal tot de politiek en de beleidsmakers.
Geen tweedeling
In de cultuurnota 2013-2016 is ten onrechte een tweedeling aangebracht tussen kunstdisciplines die onder de noemer ‘kunsten’ en die onder 'creatieve industrie' vallen. Het Ministerie van OCW heeft langs die zelfde lijnen haar directies ingedeeld. De kunstdisciplines architectuur, vormgeving en ecultuur worden sindsdien niet meer als kunstdisciplines behandeld maar uitsluitend nog als creatieve industrie aangeduid. Dit leidt tot semantische verwarring en fundamentele tekortkomingen in het beleid.
De verzamelterm creatieve industrie suggereert dat de daarbij ondergebrachte disciplines architectuur, vormgeving en e-cultuur zich uitsluitend nog in het economische domein zouden manifesteren. Maar elke kunstdiscipline slaat bruggen naar de economie, en dat is altijd zo geweest. In film en muziek bijvoorbeeld bestaan industrieën waar miljarden in omgaan. Theater, literatuur en beeldende kunst kennen een bloeiende commerciële markt.
Alle kunstdisciplines samen hebben een grote culturele, maatschappelijke én economische impact. Voor alle kunstdisciplines geldt ook dat er een noodzaak bestaat voor vrij artistiek onderzoek en een dynamische presentatiecultuur. Er was en is daarom geen enkel argument om architectuur, vormgeving en e-cultuur anders te behandelen dan fotografie, film, theater, beeldende kunst, literatuur en muziek. Integendeel. Juist architectuur, vormgeving en ecultuur tonen overtuigend aan dat vrij artistiek onderzoek, crossovers en ontwerpende methodieken concreet en oplossingsgericht bijdragen aan innovatie in de samenleving. Een argument dat door het buiten de basisinfrastructuur plaatsen van deze disciplines door de makers van kunst- en cultuurbeleid nu niet voldoende kan worden ingezet en onderbouwd.
Wij pleiten voor een fundamentele en logische herziening van het kunst en cultuurbeleid waarbij alle kunstvormen gelijk worden vertegenwoordigd in de Culturele basisinfrastructuur en waarbij de financieringsinstrumenten van de creatieve industrie aan alle kunstvormen ruimte biedt.
Lees de hele tekst van de brandbrief in deze pdf
Marleen Stikker/Frank Kresin – Waag; George Brugmans – IABR; Gaby Wijers – LIMA; Willem Velthoven/Jans Possel – Mediamatic; Dick Rijken – Steim; Bruno Felix/ Femke Woltink - Submarine Channel; Yvonne Franquinet – Arcam; Syb Groeneveld – Beeld & Geluid; Jelle van der Ster | SETUP; Eveline Paalvast - Architectuurcentrum AORTA; Dimitri Nieuwenhuizen - Visual philosopher; Geert Lovink, lector, instituut voor netwerkcultuur, HvA; Egbert Fransen - Pakhuis de Zwijger; Alex Adriaansen - V2_; Marilyn Jongenelen - Museum of the Image; Peter Michiel - Platform GRAS; Olof van Winden - Todaysart; Lilet Breddels - Archis/Volume; Arjon Dunnewind - Impakt; Gaston ten Horn - M4gastatelier; Marlies Mulder - WOW Amsterdam; Henk van Veen - Archiprix; Esther Krop - De Monsterkamer; Kristien van den Oever - Agalab; Angelique Spaninks/Jorge Alves Lino - STRP; Cilly Jansen - Architectuur Lokaal; Annet Zondervan - CBK Zuidoost; Hans Schamlé - If I Can't Dance, I Don't Want To Be Part Of Your Revolution; Esther Krop - De monsterkamer; Arjen Bangma - Transnatural.org; Branco Popovic - Fashionclash; Lucas van der Velden - Sonic Acts; Karin de Jong - PrintRoom; Joek van Montfort - Scratchweb; Luuk Kramer - fotografie & film; Jacqueline van de Sande - Beaumont; Ine Gevers - Hacking Habitat; Laurens Jan ten Kate - AHH; Hans van Heeswijk - architect; Rebecca Louise Breuer - filosoof; Jarrik Ouburg - Academie van Bouwkunst Amsterdam; Tim Terpstra - TodaysArt; Jandirk Hoekstra; Sarah Mesritz - Current Obsession; Eric Frijters - Future Urban Regions; René Paré - Madlab; Lilet Breddels - Archis/Volume; Arjan Klok - Academie van Bouwkunst Amsterdam; Yvonne Lub - Podiumarchitectuur.nl; Willemijn Simon van Leeuwen - GeoFort