In het kader van ons project Smart Kids Lab ging ik op bezoek bij basisschool de Regenboog in Amsterdam Zuid-Oost (Gein).
Het was een zonnige middag. Dat kwam goed uit, want we gingen UV-straling meten door zelf lichtgevoelig blauwdrukpapier te maken. Het feit dat licht bestaat uit verschillende kleuren hoefde ik natuurlijk niet uit te leggen aan de kinderen van de Regenboog...
Het maken van blauwdrukpapier is niet moeilijk, maar je moet wel precies te werk gaan. Ook het gebruik van handschoenen is aan te raden en in een klas met kinderen staat dat natuurlijk garant voor dikke pret. De benodigde chemicaliën werden door mij afgewogen met hulp van de klas. Iedereen keek aandachtig naar de gekleurde poeders, het gedemineraliseerde water en de display van de precisieweegschaal... stop! De vloeistof die we gingen maken bestaat uit twee componenten die lichtgevoelig worden als je ze bij elkaar brengt. Voor het mengen moesten we dus naar een donker plekje en dat we vonden in de bieb.
Daar brachten de kinderen zelf met een stukje spons bij wijze van kwast het brouwseltje egaal aan op een stuk aquarelpapier - dit papier is erg geschikt voor deze proef omdat het veel water op kan nemen. Na de stukken papier nog 10 minuutjes te drogen te hebben gelegd op een donkere plek waren onze uv-meters klaar voor gebruik en bovendien mooi lichtgroen van kleur.
Op dat moment konden we op twee manieren verder gaan… We hadden kunnen kiezen voor de wetenschappelijke aanpak. Je kunt bijvoorbeeld stroken blauwdrukpapier verschillende tijd aan het zonlicht blootstellen. Aan het contrast tussen de stroken na het fixeren kun je vervolgens iets zeggen over de hoeveelheid UV-straling. Maar het het uitvogelen van de belichtingstijden en het uitvoeren van het experiment met de nodige precisie is iets waar je wat meer tijd voor moet uittrekken. Om onze kans op een leuk resultaat te vergroten kozen we deze middag daarom voor de creatieve aanpak: het maken van een tekening met zonnebrandcrème.
In de donkere ruimte gingen de kinderen druk aan het vingerverven met factor 50. Zodra iedereen klaar was konden we naar buiten om de kunstwerkjes te belichten. Gelukkig scheen het zonnetje flink wat er voor zorgde dat het dan nog lichtgroene papier zienderogen, bijna magisch, verkleurde naar donkerblauw. Na een minuutje of wat leek het ons tijd om deze scheikundige reactie te stoppen. Terug in het klaslokaal spoelden de leerlingen één voor één hun aquarelletjes af onder de kraan om ze daarmee te fixeren. En, zoals we gehoopt hadden, was het papier inderdaad ten dele beschermd geweest tegen de UV-straling. Op de plekken waar getekend was met crème was het licht gebleven!
Experiment geslaagd, iedereen was tevreden en aan het begin van een mooie lente was het belang van goed smeren eens te meer aangetoond.
Wanneer je deze proef zelf wilt doen, volg dan de aanwijzingen op het werkblad met instructies (pdf). Andere instructies voor meters zijn te vinden deze pagina. Met dank aan de leerlingen en leerkrachten van de Regenboog en Alexandre Pólvora voor de foto’s.
(Het eindresultaat ligt te drogen op oude kranten)
