Het meeste gereedschap dat we in ons dagelijks leven gebruiken wordt met complexe processen gemaakt achter de gesloten deuren van grote bedrijven. Wat als wij, consumenten, zulke gereedschappen zelf zouden kunnen maken? Onze eigen lintzagen, boren of zelfs onze eigen CNC-freesmachines? Twee weken geleden sloegen Waag en Mekanika de handen ineen voor een tweedaagse ontwerpmarathon. Een groep van elf ontwerpers en ingenieurs werd uitgenodigd om een bestaande industriële machine die al op de markt is te ‘reverse-engineeren’: omvormen tot een toegankelijk, reproduceerbaar en duurzaam open source ontwerp.
Drie ontwerpers en ingenieurs vertellen over open source machines, collaboratief ontwerp, de marathon en de toekomst van ontwerp.
Maxime Gravet
Kan je iets over jezelf en je werk vertellen?
Mijn naam is Maxime, ik ben een mechatronica ingenieur. Een paar jaar geleden ben ik mij meer gaan bezighouden met machineontwerp. Ik begon een engineering- en ontwerpstudio met één van de medeoprichters van Mekanika, Martin. Mensen kwamen naar ons toe met ideeën en wij werkten deze ideeën uit en maakten soms zelfs een prototype. We realiseerden ons al snel dat we machines nodig hadden waar wij geen toegang toe hadden. Daarom begonnen we onze eigen machines te bouwen. Dat vonden we ontzettend leuk. Toegang tot bepaalde processen en machines stelt je in staat om zelf dingen te maken en dat kan ontzettend ‘empowering’ zijn. Rodent, de derde medeoprichter, heeft ons geholpen om vanuit dat idee ons bedrijf Mekanika op te richten. Met Mekanika willen we productieprocessen vergemakkelijken voor lokale gemeenschappen, door middel van open source tools en kwalitatieve educatieve content.
Deze ontwerpmarathon is ontworpen rondom open source hardware en collaboratief ontwerp. Wat betekenen deze concepten voor jou?
We gebruiken de hele tijd open source software zonder dat we het doorhebben. Als je een smartphone hebt die op Android draait, gebruik je een volledig open source besturingssysteem. Voor software betekent dit dat je de code kunt bekijken en veranderen. Fysiek kun je een object open source maken door te delen hoe het in elkaar zit en welk type schroeven of materialen je gebruikt. Je deelt de 3D-bestanden van je object en staat mensen toe deze aan te passen. Het concept van open source wordt echt krachtig wanneer mensen die niet in dezelfde ruimte zijn, kunnen samenwerken aan een object. Dat is wat collaboratief ontwerpen is. Op afstand werken aan code is relatief eenvoudig. Met 3D-ontwerp is dat veel moeilijker. Niet iedereen gebruikt dezelfde software, en het is moeilijker om dingen te beoordelen als het 3D-modellen zijn. Dit voegt een laag complexiteit toe. In deze marathon proberen we die complexiteit aan te pakken.
Wat is het belangrijkste doel van deze ontwerpmarathon?
We willen de basis leggen voor een kleine gemeenschap van mensen die geïnteresseerd zijn in het ontwerpen van open source machines en het online delen van hun ontwerpen. Het was een geweldige kans om naar het Fablab hier in de Waag te komen en met die mensen in contact te komen. De deelnemers van de marathon zijn bezig met het ‘reverse-engineeren’ van bestaande machines die industrieel en vaak ontoegankelijk zijn. De deelnemers moeten de machines opnieuw ontwerpen om ze kleiner, open source en modulair te maken. Op die manier worden de machines meer afgestemd op het individu in plaats van de industrie.
Hoe zie je de toekomst van ontwerp voor je?
Ik denk dat het twee verschillende kanten op kan gaan. De eerste optie is dat het geglobaliseerde systeem waarin we leven wordt nog intensiever in massaproductie en het streven naar efficiëntie. Maar ik hoop dat het een andere kant op gaat. De laatste paar crisissen hebben laten zien dat het geglobaliseerde systeem niet erg veerkrachtig is. Ik denk dat we opnieuw moeten nadenken over de manier waarop we objecten ontwerpen, zodat ze veerkrachtiger zijn. Om dat te bereiken moeten objecten meer lokaal en circulair geproduceerd worden. Ik denk dat steeds meer ontwerpers vanuit die gedachte gaan werken.
Justine Lebrun
Kan je iets over jezelf en je werk vertellen?
Ik ben Justine. Ik ben onlangs afgestudeerd als werktuigbouwkundig ingenieur. Het doel van mijn scriptie was om alledaagse voorwerpen en huishoudelijke apparaten zoals blenders of koffiezetapparaten circulair te herontwerpen. Door mensen in contact te brengen met de technologie in hun eigen huis, kunnen we ze verantwoordelijker maken voor hun elektronisch afval. Dit heeft een grote milieuwaarde. Het is gewoon zonde om alles in de vuilnisbak te gooien.
Wat hoop je mee te nemen van deze ontwerpmarathon?
Zo veel dingen! Aangezien ik net ben afgestudeerd, ben ik blij dat ik de kans krijg om samen te werken met mensen met verschillende achtergronden en denkwijzen. Het kan een uitdaging zijn om je ideeën te vertalen naar fysieke en virtuele concepten. Ik ben enthousiast om in deze omgeving te zijn en te leren hoe ik daar doorheen moet navigeren.
Ik zag dat er maar twee vrouwen deelnemen aan deze ontwerpmarathon. Zijn vrouwen ondervertegenwoordigd in de wereld van ontwerp en techniek?
In werktuigbouwkunde en industrieel ontwerp is minder dan 30% vrouw. De vorige generaties vonden deze vakgebieden voor mannen. Zij beweerden dat het mannelijkheid en 'pragmatische hersenen' vereist om met krachtige machines te werken. Je ziet nog steeds bewijzen van dit soort ideeën. In de mechanische laboratoria beginnen de veiligheidsschoenen vanaf maat 42 en de lab jassen zijn erg groot! Als vrouw heb je het gevoel dat je niet welkom bent. Op dit moment is dat aan het veranderen. We beseffen steeds meer dat voorkeuren niet geslachtsgebonden zijn.
Emma Pareschi
Kan je iets over jezelf en je werk vertellen?
Mijn naam is Emma Pareschi. Ik heb een achtergrond in elektronische techniek. Voor Waag werk ik aan het Open Next project en werk ik samen met bedrijven als Mekanika. We onderzoeken hoe open source hardware en een collaboratieve aanpak hun bedrijf ten goede kan komen.
Deze ontwerpmarathon is opgezet rond open source hardware en collaboratief ontwerpen. Wat betekenen deze concepten voor jou?
Ik heb over open source geleerd in de Fablabs. Open source is het beschikbaar stellen van de gereedschappen, het proces en de resultaten van je werk aan de wereld met het idee dat iemand met de juiste vaardigheden je werk kan reproduceren en aanpassen. Het openstellen van het ontwerpproces zou de motivatie moeten zijn om mensen samen te brengen. Dat is wat collaboratief ontwerpen is. Open source ontwerp zonder samenwerking heeft geen zin. Samenwerking of collaboratief ontwerp is een natuurlijke voorwaarde voor open source ontwerp.
Hoe zie je de toekomst van ontwerp voor je?
Wereldwijd verbonden maar lokaal georiënteerd. We moeten nadenken over de plekken waarin we leven. Iets dat in Australië kan worden gemaakt, kan hier in Europa niet op dezelfde manier worden gereproduceerd. We hebben nou eenmaal beter toegang tot verschillende materialen op verschillende plekken in de wereld. Ontwerp was vroeger gericht op de mens. Tegenwoordig is dat niet meer genoeg. We kunnen onszelf niet in het centrum van alles plaatsen. We moeten een stap terug doen en de gemeenschap en het milieu het podium geven. Ik hoop dat ontwerpers rekening houden met de impact die ze hebben op mens en milieu.
X-TREME SHREDDER wint de marathon
Hoewel het bij Open Next draait om nieuwe manieren van samenwerken, was er bij de marathon sprake van enige competitie. Na twee dagen ontwerpen had één team het meest innovatieve idee. Juryleden Carolina Espinoza (industrieel ontwerper), Daniele Ingrassia (oprichter van InMachines), Trammell Hudson (programmeur en reverse engineering enthousiasteling) en Henk Buursen (lead Fablab bij Waag) waren unaniem positief over X-TREME SHREDDER, een machine waarmee oud karton kan worden gerecycled tot verpakkingsmateriaal. De lessen die tijdens de marathon zijn geleerd, zijn goed doorgevoerd in het ontwerp, zoals documentatie, repliceerbaarheid en het gebruik van onderdelen die breed beschikbaar zijn. Een open source ontwerp, dat helpt bij het recyclen van verpakkingsmateriaal, in ‘een tijdperk van bezorging’ was de winnaar van de Open Next marathon.
