Vanaf zaterdag 3 juli kun je met het wandelpakket van Waag de Noordzeewandeling lopen op drie verschillende plekken in Nederland: bij Goeree, Scheveningen en Amsterdam. Denk mee: hoe versterken we onze relatie met de natuur, en hoe leven- en werken we in de toekomst samen met de zee?
Met Waags kijk-, lees- en luisterlijst kun je je voor, tijdens of na de Noordzeewandeling onderdompelen in de wereld van de zee, niet-menselijke wezens en ecologie.
Perspectiefwisseling
Kunnen mensen spreken voor niet-menselijke entiteiten, zoals de zee en het leven in de zee? Tijdens de Noordzeewandeling ga je aan de hand van het werk van de Ambassade van de Noordzee in gesprek en op ontdekkingstocht: om voor de natuur te kunnen spreken, is het belangrijk dat we leren hoe we ons inleven in het niet-menselijke.
(leestip) Bruno Latour: Het parlement van de dingen
Recente en minder recente teksten van de Franse filosoof Bruno Latour over ecologie en het geven van een stem aan niet-menselijke entiteiten zijn vertaald en gebundeld in ‘Het parlement van de dingen’, een uitgave ter ere van de Spinozalens die Latour in 2020 won. In het boek betoogt hij onder meer dat we ‘historiciteit en handelingsvermogen’ moeten toekennen aan alle levende soorten.
(leestip) De Ambassade van de Noordzee
Het werk van Latour is daarmee een belangrijke inspiratiebron voor de Ambassade van de Noordzee, en deze Noordzeewandeling. Lees meer over de drie belangrijkste projecten van de ambassade:
- Team Toekomst van de Delta, dat zich bezighoudt met de discussie over het openen van de Oosterschelde in Zeeland.
- Een stem voor de paling: in Amsterdam wordt de paling sterk bedreigd. Wat is de wisselwerking tussen paling, politiek en infrastructuur?
- Onderwatergeluid in de Noordzee: wist je dat vissen en ander zeeleven ernstig geluidsoverlast ervaren van mensen?
(kijktip) De paling is ook een Amsterdammer
De projecten van de Ambassade van de Noordzee werden afgelopen november tevens gepresenteerd in De Balie, als onderdeel van de programmaserie ‘Welkom in het parlement van de dingen’.
(luistertip) Voices of the North Sea
Hoe klinkt de Noordzee onderwater? De podcast Voices of the North Sea is onderdeel van het project Onderwatergeluid in de Noordzee. Het door de overheid gesteunde project JOMOPANS werkt met onderwatergeluidsmetingen in de Noordzee om de overlast van machines, boten en andere menselijke invloeden in kaart te brengen.
(leestip) De stem van de Noordzee
Het werk van de Ambassade van de Noordzee is ook ondergebracht in een boek, waarin het beste uit de literatuur, de filosofie en het recht op Noordzeegebied gecureerd zijn.
(kijktip) Wij zijn de rivier
Een film over de manier waarop de Maori de natuur beschouwen, en hoe dat wordt ingezet om de planeet te redden. De Whanganui-rivier heeft de status van rechtspersoon gekregen, een voorbeeld dat tevens wordt aangehaald in Nederlandse context wanneer we het hebben over het starten van Zoöps.
(leestip) 100.000 micro-organismen in een zandkorrel
Hoe levend is de Noordzee precies? Onderzoek wijst uit dat een zandkorrel tot wel 100.000 micro-organismen kan herbergen en dat er een enorme diversiteit aan bacteriën bestaat. Als we dus praten over een stem geven aan het leven in de Noordzee - over hoeveel stemmen hebben we het dan?
(leestip) Een gouden baan op woelig water
De mens exploiteert de zee en de natuur alsof deze van hem zijn en niet ook van zichzelf. Wat wil het mos? Wat wil de oceaan? We moeten luisteren naar het ruisen van de wereld, schrijft bioloog Arita Baaijens in dit essay.
(luistertip) Luisteren naar de zee en de natuur
'In het Westen zijn we gewend om de natuur te knechten. Maakbaarheid kenmerkt ons bestaan. Schrijver en bioloog Arita Baaijens bepleit een fundamenteel andere relatie tot de natuur. Is het mogelijk om te communiceren met de zee en de natuur, zoals in veel culturen gebruikelijk is? Een eerste aanzet is om te experimenteren met taalvernieuwing. Onze taal laat geen ruimte voor bezielde objecten.' In deze podcast van de Groene interviewt Stephan Sanders Arita Baaijens.
(leestip) Staying with the trouble
In haar essaybundel 'Staying with the trouble' gaat Donna Haraway, wiens werk invloedrijk is voor Waag, in op het post-antropoceen: een tijdperk waarin de mens zichzelf niet langer groter acht dan de natuur, en zich juist sterker verbindt met niet-menselijke entiteiten.
(kijktip) Polly Higgins: advocaat van de aarde
Polly Higgins is een Schotse advocaat, die samen met de Spaanse rechter Baltasar Garzón pleit om de term 'ecocide' op te nemen als vijfde ernstige schending van het internationaal recht - naast oorlogsmisdaden, genocide, foltering en misdaden tegen de menselijkheid.VPRO Tegenlicht maakte een aflevering over haar, en bekijk ook Higgins' TEDtalk.
De zee: actuele vragen
De open zee is van niemand, en daarmee van iedereen. Maar, zoals de Ambassade van de Noordzee stelt: de zee, en het leven in de zee, zijn van zichzelf. Wie heeft de macht in de zee, en kunnen we dat anders regelen? We wonen in een land dat voor zestig procent uit zee bestaat. En dat werpt kwesties op.
(leestip) De stormvloedkering in de Oosterschelde
De stormvloedkering in de Oosterschelde: een indrukwekkend bouwwerk dat Nederland droog houdt - maar hoe toekomstbestendig is het? Ze zijn een symbool van de overwinning op de natuur en maakbaarheid, maar met de zeespiegelstijging staat de houdbaarheid van de Deltawerken onder druk. Ondertussen pleiten mensen voor een open Oosterschelde: laat de zee Zeeland binnenstromen om zowel de Zeeuwen als de natuur meer kansen te bieden. Lees meer over de stormvloedkering.
(leestip) Visdeurbel
In het voorjaar trekken vissen in Utrecht via de Oudegracht naar de Kromme Rijn om eitjes te gaan leggen. Maar vanwege het lage aantal boten zijn de sluisdeuren tussen de gracht en de rivier vaak gesloten. De Visdeurbel brengt daar verandering in: Utrechtenaren kunnen online op videobeelden zien of er een vis voor de sluisdeur zwemt. Zij drukken vervolgens op een bel, zodat de sluiswachter de deur kan openen voor de vis.
(leestip) Het akkoord van de Noordzee
In de zomer van 2020 werd het Noordzeeakkoord gesloten door het Noordzee-overleg, een plaats waar de energiesector, natuur- en milieusector en zeehavensector de doelstellingen uit het Klimaatakkoord vertaalden naar de Noordzee. Lees het akkoord en bekijk het interview met de voorzitter van het Noordzee-overleg, Sybilla Dekker.
(leestip) Natuurvervaging
Wat is natuur nog in dit land? De grenzen van wat we natuur noemen, zijn aan het vervagen - de waarde en kwaliteit van de natuur gaan onherroepelijk achteruit. Daarover schreef NRC een essay, gebaseerd op het boek Natuurvervaging van Thomas van Slobbe.
Toekomstperspectief
Hoe gaan we als mensen in de toekomst samenleven met de zee? Kunnen we onszelf zien als onderdeel van een groot ecosysteem, in plaats van als het middelpunt? En wat moet- en kan er anders?
(kijktip) De natuur in economische waarde?
Hoe duur is natuur? Een manier om in de toekomst de natuur veilig te stellen, is door economische waarde toe te kennen aan stukken natuur of onderdelen ervan. Werkt dat? Tegenlicht zocht het uit.
(kijktip) Onze toekomst met de zee
Hoe kunnen we in de toekomst samenleven met de zee, en moeten we dan de zee meer ruimte geven? De zeespiegelstijging blijft fundamenteel onzeker. Hoe moet je daarmee omgaan?
(kijktip) Natuur-inclusief bouwen
Waag organiseerde samen met onze research fellow en kunstenaar Esmee Geerken het symposium Building as Being, waarin we ingingen op nieuwe manieren van bouwen, gebaseerd op natuurlijke materialen. Aan de hand van drie afleveringen werd bouwen mét de natuur, in plaats van tegen haar in, besproken.
(leestip) Nieuw bodemleven op windmolenparken
Het bodemleven in de zee neemt af, maar onderzoek van de Wageningen Universiteit laat zien dat biodiversiteit en natuur hersteld kunnen worden door de 'voeten' van windmolens op de zeebodem in te zetten als plekken waar nieuwe begroeiing kan ontstaan.
