In 2022 onderzoekt Waag Futurelab samen met jou hoe we de toekomst open, eerlijk en inclusief kunnen maken door op een nieuwe manier naar onze systemen te kijken. Wat als we niet langer de groei van de economie als doel op zich nemen, maar bijvoorbeeld solidariteit, circulariteit of zeker weten dat we in 2090 nog zuurstof kunnen happen? Wat als we op een heel andere manier naar waarde kijken? Wat als we ons economisch systeem helemaal opnieuw zouden inrichten, met de gemeenschap en de natuur als middelpunt?
Samen gaan we al spelenderwijs op onderzoek uit. Op het Maker Festival Twente sloegen Waag en TETEM de handen ineen: als onderdeel van Waags expeditie naar planet B presenteerden we tijdens dit festival twee bijzondere nieuwe vormen van spellen, waarmee je aan het denken gezet wordt over ons economische waardesysteem. Het bedenken van je eigen spelregels dient hierbij als metafoor voor het vormgeven van de wereld om je heen.
Hieronder vind je een instructable om dit bespreekbaar te maken in de klas, thuis of tijdens een workshop, geschikt voor kinderen in de leeftijd 6 - 10 jaar. Gebruik een van de onderdelen als een gespreksstarter of combineer alle onderdelen om tot een geheel programma te komen.
Spelonderdeel 1: Dans de stoelendans!
Tijdens deze speciale stoelendans, die bedacht is door kunstenaar Arne Hendriks en Waag Futurelab, is er geen tekort aan stoelen. Toch buitelt iedereen over elkaar heen om een stoel te pakken te krijgen. Werkt het zo ook in onze samenleving? Er is genoeg voor iedereen, maar sommigen hebben heel veel en anderen niets. Dat moet toch anders kunnen? Met de stoelendans verkennen we hoe we omgaan met geld, waarde, schaarste en overvloed. Wat als er genoeg is voor iedereen?
Duur: 15 minuten
Voorbereiding: Stoelen klaarzetten zoals in de traditionele stoelendans, met als verschil dat er genoeg stoelen staan voor iedere speler. Start de muziek. De spelers proberen zo snel mogelijk een lege stoel te vinden zodra de muziek stopt. Doe dit een aantal keer. Stop het spel wanneer er vanuit de spelers geluiden beginnen te komen dat er niemand afvalt. Wat gebeurt er als je nog even door speelt? Hacken spelers misschien zelf het spel?
Muzieksuggestie: Klaar voor de Start - Kinderen voor Kinderen
Reflectie
Ondanks dat spelers op een gegeven moment door hebben dat niemand afvalt, blijven we ons toch haasten om een stoel te bemachtigen. Evalueer met de deelnemers wat er gebeurt:
- Wat voel je in je lijf?
- Waarom blijven we toch gehaast ondanks dat we weten dat er voor iedereen een stoel is?
- Vonden we het daardoor minder leuk, of was het nog steeds leuk om te doen?
- Wie is nu de winnaar? Kan het ook zijn dat we allemaal winnen?
Spelonderdeel 2: Sprookje De Trammelans van meneer Sam
Speciaal voor Expeditie naar Planet B schreef kinderboekenschrijver Mark Boode, bekend van onder andere Vogelkinderen en mede-oprichter van Teachers for Climate, het voorleesverhaal 'De Trammelans van meneer Sam'. De Trammelans wonen in de kelder van de basisschool en schieten meneer Sam, de conciërge van de school, te hulp wanneer hij het nodig heeft. De leefwereld van de Trammelans is anders dan de onze. Welke wijze lessen kunnen we leren van de Trammelans?
Voorbereiding:
Download het sprookje 'De Trammelans van meneer Sam' via de link hieronder. We hebben een versie naar het volledige sprookje, maar ook ingekorte versie. Lees voor in een setting die ook uitnodigt om het gesprek aan te gaan. In de tekst zijn een aantal vragen verwerkt die je kunt bespreken met de groep die voorgelezen wordt. Het verhaal kan op zichzelf staan of voorgelezen worden als introductie op spelonderdeel 3.
Sprookje: De Trammelans van meneer Sam
Bekijk het volledige sprookje (30 min)
Spelonderdeel 3: Doe-het-zelf spel
In deze workshop maak je zelf een bordspel. De deelnemers bepalen zelf de regels en het verhaal. Draait jouw spel om concurrentie of gaat het om samenwerking? Krijgt iedereen gelijke kansen? Moet je zoveel mogelijk geld, goederen of punten verzamelen of geef je al je bezit weg? En wanneer heb je eigenlijk gewonnen? Je hoeft je niet aan bestaande spelregels te houden, want de regels bepaal je deze keer helemaal zelf! Deze instructable is bedacht door Stichting Terra Nova, die zich bezighoudt met democratisch ontwerp in de klas.
Duur: 60 minuten
(of langer)
Introductie: 5 minuten
Werkblad invullen: 15 minuten
Maken spel: 25 minuten
Presenteren spel: 5 minuten
Voorbereiding vooraf:
- Download het werkblad en print het uit op A3. Dit is het stappenplan waar op geschreven en getekend kan worden. Zorg voor een vel per deelnemer of laat deelnemers samenwerken! Bepaal van tevoren je het werkblad centraal wilt doorlopen of dat kinderen in hun eigen tempo de stappen invullen.
- Bedenk een aantal voorbeeldspellen die je kunt gebruiken om de kinderen op weg te helpen. Denk hierbij niet alleen aan bordspellen, maar ook fysieke spellen. Voorbeelden: Catan, Fortnite, Just Dance, Karaoke, Candy Crush, Tafelvoetbal, Qwixx.
- Verzamel de benodigde materialen, zie de materialenlijst als voorbeeld
- Download en print eventueel het basisbord en het briefgeld, dat je kunt gebruiken als basismateriaal.
Downloads:
Voorbereiding op de dag van de workshop:
- Richt een materialentafel in waar deelnemers hun spullen vanaf kunnen pakken. Optie: Je kunt ervoor kiezen om meerdere (kleine) materialentafels in te richten, zodat de kinderen kunnen rondlopen om hun materialen te verzamelen. Op deze manier kun je ze ook stimuleren om tijdens het verzamelen bij andere groepjes te kijken.
- Zorg voor tafels waar de deelnemers aan kunnen zitten en genoeg werkvellen en pennen/potloden/stiften.
Introductie-opdracht:
Stel dat jij een nieuwe planeet zou mogen inrichten, waar zou je dan mee beginnen? Met deze activiteit ben jij de baas over je eigen spel. Ga jij mee op expeditie om samen de toekomst te verkennen? We zijn benieuwd naar de keuzes die jij maakt!
Leuke vragen om vooraf te stellen aan kinderen:
- Welke spellen kennen jullie allemaal (deze vraag zou al beantwoord kunnen zijn tijdens spelonderdeel 2: het voorlezen van De Trammelans van meneer Sam)
- Wat is je lievelingsspel? En waarom?
Leuke vragen om tussendoor te stellen (per groepje of op individueel niveau):
- Wat is eerlijk? En wat is dan oneerlijk?
- Welke spelregels ken je en hoe zou je die aan kunnen passen?
- Van welke regels moet jij je thuis, op school of bijvoorbeeld in de supermarkt houden? Wie bedenkt die regels?
- Werken die regels? Zouden we ook betere regels kunnen bedenken?
Leuke vragen om achteraf te stellen aan kinderen:
- Presentatie spellen aan elkaar: wat is de belangrijkste spelregel in jouw zelfgemaakte spel?
Deel je spel!
We zijn heel benieuwd naar alle spellen die tijdens Expeditie naar Planet B gemaakt worden! Deel je spel dus met ons, maak er een foto van en post hem op je social media met de hashtag #expeditienaarplanetb en/of tag Waag Futurelab. In het blok hiernaast vind je een foto- en videoverslag die Jimena Gauna maakte van de spellendagen op Maker Festival Twente.
