Het zuidelijke deel van het Griekse eiland Chios is de enige plaats ter wereld waar mastiek kan worden verbouwd. De combinatie van de grond, het klimaat en de teelttechnieken van de bevolking van Chios zorgen ervoor dat de Pistacia lentiscusboom voldoende van zijn unieke aromatische hars produceert om het te oogsten. De mastiekhars wordt gebruikt in voedsel en voor de productie van cosmetica en medicijnen. De teelt van mastiek heeft een lange geschiedenis en heeft altijd gezorgd voor inkomen en status van de eilandbewoners. Tot nu toe had Chios nooit de behoefte om massatoerisme aan te moedigen, maar recent zijn ze begonnen met het ontwikkelen van ‘thematisch toerisme’ en ecotoerisme.
Het Mingei-project onderzoekt de mogelijkheden om zowel het tastbare als immateriële aspect van erfgoedambachten te vertegenwoordigen en toegankelijk te maken. Mingei ziet mastiekteelt als een erfgoedambacht en selecteerde het daarom als een van de drie pilots. Om deze reden worden de teelt, de rituelen en cultuur van mastiek onderzocht en vastgelegd. Het project maakt gebruik van nieuwe technologieën (zoals motion capture en 3D scanning). Maar ook van een bekende, oude methode voor kennisoverdracht: gesprekken in een taverna op het dorpsplein! Afgelopen september faciliteerde Waag het gesprek in Chios.
Waag is de expert op het gebied van co-creatie in het projectteam van Mingei. In deze rol werden we uitgenodigd om twee dagen voorafgaand aan de officiële projectbijeenkomst naar Chios te komen, om samen te werken met projectpartner Pireus Bank Group Cultural Foundation (PIOP) en hun lokale partner The Chios Mastic Museum. PIOP’s rol in het project is het verzamelen van gegevens over de aspecten van het erfgoedambacht van mastiek en het ontwikkelen van concepten voor een mogelijke lokale (museum)ervaring van het erfgoedambacht. Conceptontwikkeling gebeurt in co-creatie met alle betrokken stakeholders.
PIOP (gevestigd in Athene) heeft via hun lokale partners, het museum en de Chios Mastiha Growers Association, verschillende stakeholders aan zich verbonden. 'De Association' verbond PIOP met mastiekkwekers in de dorpen.
Waag nodigde Dr. Eleni Maloupa uit om deel te nemen aan de co-creatie sessies op Chios, en om PIOP te ondersteunen. Eleni is botanicus en directeur van de Balkan Botanic Garden van Kroussia. We hebben met haar gewerkt in het project Big Picnic. In dit project waren we ook co-creatie partner, we trainden ongeveer veertig mensen werkzaam in botanische tuinen. Eleni is een echte ambassadeur van co-creatie. Bovendien bracht Eleni speciale expertise naar Mingei: ze is geboren en getogen op Chios. De families in Elata werken nog steeds als mastiekkwekers. Ook Eleni’s eigen familie. Ze weet dan ook veel over het erfgoed. Eleni liet ons Chios zien en dankzij haar hadden we toegang tot de telers, hun taverna's, hun velden en hun verhalen.
PIOP organiseerde een co-creatie sessie in het museum om na te denken over hoe de resultaten van Mingei kunnen bijdragen aan thematisch- en ecotoerisme op het eiland. Het museum is een van de belangrijkste toeristische attracties op het eiland en zal dan ook de belangrijkste locatie zijn waar resultaten van het Mingei-project worden gepresenteerd. Het was daarom belangrijk om de behoeften van het museum te begrijpen en inzichten te krijgen van de plaatselijke professionals op het gebied van toerisme.
PIOP had de belangrijkste stakeholders en Eleni (afkomstig uit het eiland) uitgenodigd om deel te nemen aan deze sessie. Met behulp van een grote papieren kaart, Lego en stiften, kwamen verschillende ideeën tot leven. PIOP verzamelde veel input tijdens de sessie.
Aan het einde van de sessie nodigde Eleni ons, de technische partners uit Milaan, de projectcoördinator van Kreta en PIOP uit om diezelfde avond een drankje te drinken met de telers op het dorpsplein van Elata.
Eleni kwam ons ophalen aan de rand van het dorp en leidde ons door het pittoreske bergstadje. Toen we bij het dorpsplein aankwamen, was het hele dorp bijeengekomen om ons te verwelkomen. Alle telers waren aanwezig; mannen, vrouwen, jong en oud. Om het gesprek te bevorderen waren de mensen die zowel Grieks als Engels spraken gelijkmatig verdeeld over de tafels.
De telers waren aangenaam verrast dat we zo geïnteresseerd waren in mastiek, de traditie die al vele generaties aan hen was doorgegeven en wilden hun kennis en ervaring graag delen. Ze bespraken hun zorgen over de prijzen die ze per kilo mastiek ontvangen en hun angst voor de regen in het oogstseizoen. Ze lieten hun gereedschap zien en vertelden ons dat het hard werken was, maar dat ze het tegelijkertijd graag deden. Een van de jonge telers vertelde ons dat ze in de warme zomermaanden 's ochtends vroeg het veld in gaan en later op de middag naar het strand gaan.
Na de vele verhalen en details over hun werk, werd de tafel gevuld met zelfgemaakte souma (een sterke drank gemaakt van gedistilleerde vijgen), olijven en groenten uit Elata. Met een glimlach op ons gezicht deelden we drankjes en hapjes. Soms heeft serieus veldwerk leuke verassingen!
Vind hier een volledig rapport over de consortiumvergadering en alle andere activiteiten van het projectteam op Chios.
