In dit gastblog schrijven Suzanne van Lier en Joke de Hoogh, docenten op Basisschool de Regenboog in Amsterdam, over hun ervaring met het Smart Kids Lab tijdens de les. Smart Kids Lab is onderdeel van Making Sense, een Europees project waar burgers worden gestimuleerd zelf de kwaliteit van hun leefomgeving omgeving in kaart te brengen.
We zijn begonnen met de eerste proeven uit het Smart Kids Lab in de klas. Het Smart Kids Lab is een onderdeel van een Europees project over de betrokkenheid van burgers bij hun leefomgeving. Dit project kent verschillende onderdelen voor burgers in Europa. Eén van de onderdelen is speciaal bedoeld voor kinderen in de basisschoolleeftijd. In Amsterdam doen drie scholen mee aan dit project: Montessorischool Boven het IJ, De Sint Jan en Montessorischool De Regenboog. Bij dit project voor de basisschool gaat het om het bekijken van de leefomgeving van de kinderen met meetinstrumenten die zij zelf kunnen maken. De metingen die wij met elkaar doen, geven wij door onze metingen op de website te plaatsen. Zo kunnen wij zien welke meetgegevens wij hebben verzameld en welke meetgegevens andere deelnemers hebben verzameld. Kijk dus vooral op de website: smartkidslab.nl. Daar is nog veel meer informatie over dit project te vinden.
Maar wat hebben wij voor meters gemaakt en welke proeven hebben wij gedaan? We zijn begonnen met een nulmeting: hoe staan de kinderen op dit moment tegenover hun leefomgeving? Maken zij zich ergens zorgen over? Houden zij rekening met de kwaliteit van hun leefomgeving en hoe doen ze dat? Aan het eind van het project gaan we kijken of de kinderen na het doen van allerlei metingen nog meer weten of hoe hun leefomgeving in elkaar zit en wat zij zelf daaraan bij kunnen dragen.
Daarna begon het echte werk. We hebben eerst gesproken over de zuurgraad van allerlei gewone dingen in huis en buitenshuis. Citroen is zuur, dat weten we. Maar is zoete appelsap ook zuur? De schooltandarts had daar een keer wat over verteld. Zou de grond ook zuur kunnen zijn? En wat betekent dat voor de planten die daar groeien? Van Hortensia’s worden de bloemen blauw in zure grond. Andere planten vinden het minder prettig en doen het minder goed. Te zure grond levert ook zuurder grondwater op en dat grondwater wordt gebruikt voor het maken van drinkwater. We moesten de proef maar op de som gaan nemen. De helft van de groep is met juf Joke (die voor dit project aanschuift bij de Breinkrakers) ons meetinstrument gaan maken: rodekool-sap. Rode kool mengen met water, pureren met de staafmixer, filteren in een koffiefilter, maatbekers maken en klaar is het meetinstrument! Zure stoffen zorgen ervoor dat het rodekool-sap van paars naar roze en rood verkleurt. Basische stoffen (het tegenovergestelde van zuur, zeep bijvoorbeeld) maakt dat de kleur naar blauw, groen of zelfs geel verschiet.
De andere helft heeft zich gebogen over de te meten stoffen. We hadden al kraanwater, citroensap, Fristi, appelsiroop zonder suiker en Fruitshoot. Buiten hebben we nog zand, grond en slootwater verzameld om dit te meten. We hebben zelfs twee soorten grond/aarde gehaald. Aarde uit de tuin waar veel planten groeien en aarde die vlak bij de weg ligt. Zou dat een verschil uitmaken? Daarna hebben we hypotheses opgesteld. Wat zou het meest zuur zijn en wat zou meer basisch zijn? In slootwater zitten allerlei diertjes en bacteriën. Die scheiden vast veel mestachtige stoffen uit die weer voor extra zuur zorgen. Planten houden van niet al te zure grond, dus waar planten groeien zal niet zoveel zuur zijn. Fruitshoot is heel erg zoet, dus vast niet zuurder dan Fristi en citroensap is natuurlijk het meest zuur. Op de ingrediëntenlijst op de verpakking wordt ook gesproken over citroenzuur, maar ook over ‘zuurteregelaar’. Wat zou dat zijn?
Tijd om onze hypotheses te gaan bekijken. Het paarse rodekool-sap hebben we in de bekertjes gedaan en een voor een de verschillende vloeistoffen toegevoegd. Het was heel bijzonder om te zien dat de kleur steeds veranderde. Soms naar rood, soms naar roze, of donkerder roze, soms naar donkerpaars en bij het zeep inderdaad naar blauw! Echt basisch zat er helaas niet bij, geel hebben we niet gevonden. Thuis nog maar een keer verder testen! Misschien lukt het wel met groene zeep zonder lekkere toevoegingen die lekker ruiken of zacht zijn voor je handen.
Tijdens het eten en drinken hebben we de vraag beantwoord: wat lukte jou na veel oefening en waar ben je dus trots op? Mooi om te horen wat we allemaal onder de knie hebben gekregen en hoe hard we daarvoor gewerkt hebben. Je kon zien dat iedereen echt blij werd van het vertellen over wat hun inspanningen opgeleverd hebben. Leren lezen, leren samenwerken, leren zelfstandig zijn en nog veel meer!
Na even kort buiten gespeeld te hebben zijn we snel verder gegaan met de volgende meter te maken: de fijnstofmeter. Wat is fijnstof en waar zit het allemaal? Is er meer fijnstof aan de tuinkant of de straatkant van je huis? Welk raam kan je dus beter open zetten als het warm is? Waar kan je gezonder een eind gaan fietsen? Langs de snelweg om de mensen in de file uit te lachen of toch anoniem over een fietspad door de weilanden?
Het maken van de fijnstofmeter is eigenlijk heel erg makkelijk. Van een leeg melkpak maak je in een handomdraai een meter. Knip het melkpak open en knip hieruit kaartjes ter grootte van een speelkaart. Smeer de witte kant in met vaseline en hang de meter op een plek waarvan je wil weten of er veel of weinig fijnstof in de lucht zit. Deze proef vraagt echter wel wat tijd. Later zullen we zien hoe het zit met het fijnstof in onze huizen en omgeving.
Benieuwd naar de resultaten en nog meer metingen? Binnenkort verschijnt de volgende blog!
