Fairphone with mineral — Fairphone BY-NC-SA

dutch design week 2024

Je telefoon is kapot - en dat beïnvloedt onze planeet

Smartphones zijn mislukt. Niet allemaal, en niet in alle opzichten. Maar als je kijkt naar hun impact op mens en planeet, veroorzaken smartphones veel problemen: economische, psychologische, maatschappelijke en ecologische problemen, om er een paar te noemen.

We zouden deze problemen gewoon kunnen negeren. Oren dicht, kop in ‘t zand, en aandacht voor andere zaken. Maar niks doen is geen optie. We zijn vrijwel allemaal genoodzaakt een smartphone te gebruiken, of dat nu is om ons werk te doen of om in contact te blijven met onze familie. Het voelt misschien confronterend, maar we zullen moeten accepteren dat de relatie met onze telefoons moet veranderen – juist omdat we er zo afhankelijk van zijn geworden.

Het goede nieuws: er is een betere weg. We kunnen smartphones in ons leven houden, zonder dat zij ons leven bepalen. We kunnen telefoons eisen die zijn ontworpen in lijn met onze gedeelde waarden (ze bestaan al!); we kunnen bewust bepalen hoe en waarom we onze telefoons gebruiken; en we kunnen collectieve verandering teweeg brengen om samen onze mensenrechten te beschermen in dit digitale tijdperk.

Planetaire gezondheid

De effecten van ons smartphonegebruik gaan verder dan de menselijke gezondheid. Onze telefoons dragen direct bij aan de klimaatproblematiek: de productie ervan vereist intensieve ontginning van kostbare planetaire grondstoffen⁴. In 2025 zullen er naar schatting 18 miljard telefoons in gebruik zijn die kritieke metalen bevatten zoals koper, goud, zilver, platina, palladium en zeldzame aardmetalen. De ontginning van deze metalen en hun transformatie via de productie van smartphones is afhankelijk van een ondoorzichtige en destructieve wereldwijde keten – een vorm van kolonialisme. Deze productieketens houden historische uitbuiting van mensen en plaatsen in stand, bijvoorbeeld toen kinderen kobalt bleken te delven voor de productie van smartphones.⁵,⁶

In 2025 zullen er naar schatting 18 miljard telefoons in gebruik zijn.

Nadat ze geproduceerd en verkocht zijn, blijven smartphones grondstoffen nodig hebben voor ons datagebruik. Data voelen niet echt, tastbaar en omvangrijk aan, maar de opslag en het gebruik ervan zijn afhankelijk van het verbruik van energie en natuurlijke grondstoffen. Goldman Sachs rapporteert dat datacenters momenteel 1-2% van de wereldwijde energievoorraad gebruiken en dat ze in 2030 3-4% van alle energie ter wereld zullen verbruiken.⁷ Streamen, videochatten en AI prompting zijn enkele van de meest energie-intensieve manieren waarop we onze apparaten gebruiken⁸,⁹, maar ze creëren geen zichtbaar afval. Afgeschermd van de fysieke impact die ons datagebruik heeft op onze planeet, voelen we ons uiteindelijk niet verantwoordelijk voor dat wat we niet zien.

Tot slot, wanneer onze telefoons kapot gaan of verouderd raken, worden ze meestal afval. Ze bereiken daarmee het einde van hun gebruikstermijn, maar zeker niet het einde van hun levenscyclus. Bedrijven moedigen ons aan om nieuwe telefoons te kopen in plaats van onze eigen apparaten te repareren of waardevolle onderdelen te hergebruiken. In veel gevallen verliezen we het recht om onze telefoons te repareren - een onderwerp waar we later op terug zullen komen. Deze aanpak leidt tot onnodig afval en giftige afvalstoffen, terwijl het gebruik van grondstoffen in de productie toeneemt. Dit gebeurt op grote schaal: in 2022 schatte de BBC dat er meer dan 5 miljard telefoons werden weggegooid, terwijl minder dan 20% van al het elektronische afval werd gerecycled.¹⁰

Meer dan 5 miljard telefoons werden weggegooid, terwijl minder dan 20% van al het elektronische afval werd gerecycled

Op individueel niveau zijn er dingen die we allemaal kunnen doen om te helpen deze milieuproblemen te verminderen en om druk uit te oefenen om gezamenlijk koers te veranderen. Bewust consumeren is één manier - je huidige telefoon zo lang mogelijk gebruiken, hem repareren als hij kapot is of een tweedehands telefoon of Fairphone kopen. We kunnen ook minder data proberen te gebruiken, bijvoorbeeld door geen video's te streamen of AI-tools te gebruiken wanneer dat niet nodig is.

Wij zijn verantwoordelijk voor de manier waarop we onze telefoons produceren, gebruiken en de levenscyclus ervan bepalen. Maar natuurlijk zijn er grenzen aan individuele verantwoordelijkheid en aan wat we in ons eentje kunnen bereiken. Wel kunnen we de relatie tussen onszelf, onze telefoon en onze planeet gezonder te maken door collectieve actie. Laten we eens dieper ingaan op collectieve actie en de oorzaak van de problemen van onze smartphone onderzoeken - vreemde verdienmodellen.