Door: Paul Suijkerbuijk
Clarity is een door de Europese Commissie gefinancierd project waarin een consortium, met onder andere Waag, werkt aan het opstellen van uitgangspunten voor Open eGovernment services. In deze blog neemt Paul Suijkerbuijk (Open Overheid) je mee in de vorming van ideeën tijdens een bijeenkomst in de Waag. Een kijkje in de keuken:
Clarity: digitale diensten & vertrouwen van burgers
Het project Clarity onderzoekt hoe de overheid digitale diensten kan aanbieden die het vertrouwen van burgers vergroten en die transparantie en efficiëntie bevorderen. Om dit te onderzoeken worden bij verschillende doelgroepen behoefte onderzoeken gedaan en succesvolle voorbeelden van nieuwe en opkomende technologieën verzameld.
WeGovernment, Capital Control of YourAuthorITy?
Hoe functioneert de overheid in 2030 en hoe wordt de samenleving bestuurd? Hoe verschuift de relatie tussen de ontwikkeling van technologie en de veranderende rol en positie van de overheid? Wat kunnen we verwachten en hoe sturen we bij? Aan de hand van drie scenario’s verkennen we welke impact verschillende keuzes van de overheid mogelijk heeft op de samenleving rond 2030.
Elk van de aanwezigen verplaatste zich in een zelf ontwikkelde ‘persona’, die in verschillende werelden met ‘de overheid’ te stellen krijgt. Zo vormen we de contouren van een gezamenlijke visie op open governance.
Allereerst zijn gezamenlijk een vijftal waarden gedefinieerd. Waarden die vanuit de eigen ervaringen en gedachten zijn voortgekomen. De waarden Autonomie, Samen, Open, Vooruitgang en Eerlijkheid geven een houvast bij de verkenning van de scenario’s. Zijn dit dé waarden? Vast niet allemaal, maar ze helpen voor nu bij de verkenning.
Scenario 1: WeGovernment
Centraal in dit scenario staat de decentralisering van beleidsvorming en actieve zeggenschap van de burger. Burgers gaan zelf lokaal bij elkaar zitten en/of laten via internet hun stem horen (als individu of als groep). Wat lokaal kan worden opgelost, gebeurt lokaal. Maar mensen hebben ook inspraak bij grotere vraagstukken. Via open source ICT systemen wordt ieders stem meegenomen tot op het niveau van Europa. De overheid is een soort bemiddelaar die groepen en stakeholders inschakelt die met een vraagstuk te maken hebben.
Scenario 2: Capital control
In dit scenario overheerst de privatisering van beleidsvorming en -uitvoering. Het bedrijfsleven komt voorop komt te staan. Burgers hebben steeds minder recht op bepaalde voorzieningen; je moet het allemaal kopen. De overheid speelt een kleine rol, vooral in dienst van het bedrijfsleven, door het financieel kapitaal te steunen en beveiligen, in plaats van de burger. Geld en financiële waarde is ook waar in het algemeen op wordt gestuurd. En waarméé wordt gestuurd: steeds vaker hangt de levering van een voorziening of oplossing af van je inkomen of je ranking.
Scenario 3: YourAuthorITy
Hier domineert de bureaucratisering van beleidsvorming en -uitvoering. Dat werkt vaak averechts, maar het bestuur handhaaft zich met autoritaire tactieken. Of de overheid nu wel of niet goed zorg voor het publiek belang, is onduidelijk: met gepersonaliseerde PR en nepnieuws houden ze in elk geval de schone schijn op. Mensen die zich niet gedragen, worden niet alleen overgeslagen, maar krijgen ook boetes en verminderde burgerrechten. Verkiezingen en referenda vinden wel plaats, maar lijken meer op (slecht) theater dan op politiek. De overheid zelf heeft ook niet alles meer onder controle, want zelfsturende computersystemen nemen de meeste dagelijkse besluiten.
Het gesprek over de scenario’s was best een worsteling. De ‘persona’s’ vonden de inrichting van de overheid helemaal niet zo belangrijk. Zo lang diensten maar geleverd worden, het rijbewijs eenvoudig aan te vragen is en de AOW op tijd op de rekening staat. De politieke kant van de overheid staat op afstand. Eens in de zoveel tijd kan er gestemd worden, maar de invloed van die politieke overheid op de uitvoering is nauwelijks zichtbaar.
Het project Clarity onderzoekt nu de impact van de keuzes en strategie van de overheid, maar uiteindelijk zullen we pas in 2030 weten of we een beetje in de goede richting hebben gedacht.
Meer informatie over het project en het consortium is beschikbaar op de website van Clarity.
