In oktober 2025 vinden de verkiezingen plaats. Dat betekent dat de verkiezingsprogramma’s op dit moment worden geschreven. Daarom geven wij samen met PublicSpaces en Commons Network middels een brief de politieke partijen vier tekstsuggesties mee voor hun beleid op digitalisering in de verkiezingsprogramma’s. De rol van technologie in onze samenleving kunnen we anno 2025 niet negeren en met een paar stappen beschermen we onze rechten en stellen we onze toekomst veilig.
Digitalisering heeft een steeds grotere invloed op onze samenleving. Digitale technologie biedt veel kansen, maar we zien ook steeds vaker de ontwrichtende gevolgen ervan op de maatschappij. Polarisatie en desinformatie op sociale media platforms bedreigen onze democratie. Mentale gezondheid staat onder druk door verslavende elementen en verstikkende algoritmes van apps en platforms. Ons publieke debat vindt plaats op private platforms die gebruik maken van verslavende en misleidende algoritmes. Een belangrijke oorzaak is dat er geen sprake is van een digitaal publiek domein. De te grote afhankelijkheid van gecentraliseerde Amerikaanse en Aziatische big tech bedrijven zorgt dat we de controle en het zeggenschap over onze data en digitale infrastructuur verliezen.
Het is van groot belang dat we die afhankelijkheid verminderen. De overheid heeft een aantal initiatieven gestart om zelf minder afhankelijk te worden. Maar hoe staat het met de samenleving? Er is support nodig voor publieke alternatieven voor families, stichtingen, verenigingen en MKB, publieke en maatschappelijke organisaties, zorg en onderwijs om zich digitaal te organiseren. Waar zijn de publieke bandbreedte, de publieke computer en de publieke tools en omgevingen? Als we onze maatschappelijke weerbaarheid terug willen winnen, de basis voor onze rechtstaat, zullen we moeten investeren in het digitale publieke domein en in maatschappelijke instituties en programma’s die ondersteunend zijn aan de digitale samenleving.
Daarom geven wij in een brief de programmacommissies de volgende suggesties mee voor het onderdeel digitaal beleid in hun verkiezingsprogramma’s:
1. Alternatieve publieke sociale media
Sociale media hebben de potentie om de samenleving en onze democratie te versterken. Ze stellen mensen in staat zich te verbinden, te informeren en te organiseren. Burgers zijn nu afhankelijk van private platforms die de rechtstaat ondermijnen. We investeren daarom in alternatieve, publieke en onafhankelijke sociale media. We ondersteunen daarbij maatschappelijke initiatieven die zich daarvoor inzetten zoals #MakeSocialsSocialAgain en TheNextSocials: een groeiende beweging van organisaties die een nieuwe generatie van sociale media gebaseerd op publieke waarden ontwikkelen, realiseren en beheren.
2. Maatschappelijke moderatie
Moderatie van sociale media wordt nu uitgevoerd door buitenlandse private partijen. Dat is ongewenst vanwege misleidende en polariserende algoritmes. Het publieke debat is een taak van de samenleving. Binnen de ontwikkeling van alternatieve publieke sociale mediaplatforms stellen we daarom publieke en culturele organisaties en publieke media in staat deze verantwoordelijkheid te nemen door daar publieke financiering beschikbaar voor te stellen.
3. Publiek beheer van digitale infrastructuur
Maatschappelijke weerbaarheid is het fundament voor strategische weerbaarheid. Een digitaal publiek domein is daarvoor een kritieke infrastructuur en draagt bij aan onze defensiedoelstellingen. Essentiële maatschappelijke functies zoals communicatie, informatievoorziening, cybersecurity en het betalingsverkeer worden nu gedomineerd door niet-Europese big tech bedrijven. Dit is onwenselijk en een bedreiging voor onze veiligheid. Zulke essentiële infrastructuur moet onder publiek beheer staan. Daarom investeren we structureel tenminste 2,5% van de 1,5% van de NAVO norm voor ondersteunende zaken en kritieke elementen in essentiële publieke digitale infrastructuur.
4. Een Soeverein Tech Fonds
We zetten een nieuw investeringsfonds op voor het digitale domein en publieke AI, naar voorbeeld van het succesvolle Duitse Sovereign Tech Fund en de Sovereign Tech Agency, dat investeert in en ondersteuning biedt aan initiatieven, bedrijven en organisaties die werken aan onderdelen van een publieke digitale infrastructuur zoals clouddiensten, sociale mediaplatforms en public AI. Het Soeverein Tech Fonds investeert in technologie en bedrijfsmodellen waarin publieke waarden worden geborgd, zoals op open source, digitale gemeenschapsgoederen, interoperabiliteit, privacy by design-gebaseerde technologie en bedrijfsstructuren waarbij de missie bewaakt wordt door betrokkenen in plaats van aandeelhouders
