Vandaag publiceren we samen met meer dan 40 maatschappelijke organisaties, vakbonden en onderzoekscentra een verklaring over democratische digitale infrastructuur. In de verklaring roepen we de EU en de lidstaten op om alternatieven voor commerciële digitale infrastructuren te ondersteunen en interoperabele, transparante digitale ruimten te bevorderen die privacy, democratisch bestuur en netneutraliteit respecteren. Dit betekent dat er gezamenlijk in deze infrastructuren moet worden geïnvesteerd, bijvoorbeeld door het opzetten van een Europees Fonds voor de Digitale Overheidsinfrastructuur.
De digitale transitie heeft ertoe geleid dat onze infrastructuren steeds meer geprivatiseerd zijn, waardoor het democratisch beheer verloren is gegaan. Vandaag de dag vindt het publieke debat plaats op sociale mediaplatforms die lijken op publieke ruimtes, maar in feite private, commerciële ruimtes zijn, met bedrijfsmodellen die gebouwd zijn op polarisatie. Tegelijkertijd worden essentiële openbare infrastructuren voor gezondheidszorg, onderwijs en andere openbare diensten steeds meer overgenomen door Big Tech.
De verklaring is een reactie op de Europese verklaring over digitale rechten en beginselen voor het digitale decennium, die eind 2022 door de EU en haar lidstaten werd aangenomen. Deze verklaring erkent het belang van brede 'participatie in de digitale publieke ruimte' en roept op tot 'het bevorderen van interoperabiliteit, transparantie, open technologieën en normen als een manier om het vertrouwen in technologie verder te versterken, evenals het vermogen van consumenten om autonome en geïnformeerde keuzes te maken'.
De verklaring bouwt voort op eerder werk van veel van de ondertekenaars, benadrukt de effecten van digitale transformaties op onze economie en schetst de mogelijkheden van een publiek digitaal infrastructuurfonds. Het geeft aan dat er veel steun is vanuit het maatschappelijk middenveld voor een ambitieuzere agenda voor investeringen in publieke digitale infrastructuren die als alternatief kunnen dienen voor de gecentraliseerde commerciële platforms en diensten die het landschap vandaag de dag domineren. Het geeft aan dat na een periode waarin de nadruk lag op regulering om de buitensporige machtsconcentratie in de digitale economie te minimaliseren, het tijd is om de voorwaarden te scheppen voor het ontstaan van alternatieven.
Nu Europa zich opmaakt voor de Europese verkiezingen van volgend jaar, dringen we er bij beleidsmakers over het hele spectrum op aan om steun voor democratische digitale infrastructuur op te nemen in hun verkiezingsplatforms en om de volgende Europese Commissie een duidelijk mandaat te geven om te investeren in digitale openbare infrastructuur en de digital commons als onderdeel van een bredere strategie om Europa's digitale soevereiniteit en een rechtvaardige digitale transformatie te waarborgen.
Wil je meer weten of verantwoorde digitale publieke ruimte, alternatieven voor Big Tech en de verklaring over democratische digitale infrastructuren? Kom naar de PublicSpaces Conference: For a Collective Internet waar we een panel hosten over publieke digitale infrastructuur. In dit panel bespreken vertegenwoordigers van Europese maatschappelijke organisaties als Julia Kloiber (Superrr lab), Michiel Leenaars (NLnet), Bogdan Ivanel (Commit Global), Sophie Bloemen (Commons Network) en Sébastien Shulz (Société des Communs) de noodzaak om te investeren in publieke digitale infrastructuur.
