In wat voor toekomstige wereld willen mensen in Nederland wel of niet leven? Wat vinden we belangrijk op het gebied van wonen, samenleven, voedsel, technologie en het klimaat? Waar is verbetering nodig en hoe komen we daar? Tijdens de Toekomstverkenningen spreken we in elke windstreek met mensen op de pleinen en in de straten. Dit is het begin van de zeven expedities van Waag richting een open, eerlijke en inclusieve toekomst.
Na eerdere Toekomstverkenningen in Noord- en Oost-Nederland zijn we op 2 juni in het westen: Den Haag. Op een bloedhete, zonnige dag verzamelen we op het Regentesseplein. We zijn met een klein team vanuit Amsterdam gekomen en hebben afgesproken met twee lokale stadsmakers, Christien Innikel en Julie Scott. Na een korte kennismaking en introductie gaan we in duo’s aan de wandel, waarbij we allemaal een andere richting kiezen vanaf het grote plein.
Zo verspreiden we ons door de wijk en maken we met zoveel mogelijk mensen een praatje over de toekomst. We vragen mensen die de hond uitlaten of op een bankje zitten naar hun ideeën, wensen en ideale scenario’s voor de toekomst. Na afloop verzamelen we weer op het plein en bespreken we de vele meningen en perspectieven die mensen met ons hebben gedeeld. Onder het team zit de sfeer er op dat moment goed in. Het werkt aanstekelijk om onbekenden aan te spreken en het is bijzonder om te merken dat mensen erg openstaan voor een gesprekje op straat.
Sociale ideeën en gezelligheid
Dennis is jongerenwerker en vindt het belangrijk om zijn steentje bij te dragen aan de maatschappij. ‘Door corona hebben veel jongeren een sociale achterstand opgelopen.’ Hij staat samen met meester Piet op het Newtonplein, die vertelt over de locatie van de Haagse Hopjes die hij heeft opgezet: ‘we lenen hier fietsen, ballen en spelmaterialen uit aan de kinderen op het plein. Vroeger was ik veel bezig met de toekomst. Ik heb ervoor gezorgd dat we hier een grotere keet kregen. We leren de kinderen hier dat ze het moeten vrágen als ze iets willen lenen’.
Even verderop vertelt Mostafa (16) dat hij graag een eigen zaak wil beginnen, zoals een supermarkt of een koffiehuis: ‘waar veel mensen naartoe komen om te eten of drinken. Dat het gezellig is om mij heen.’ Luuk heeft ook zoiets voor ogen: ‘mijn droom is dat ik hier in de buurt mijn hele blok kan kopen. En dat al mijn vrienden dan in dat blok wonen en je makkelijk bij elkaar over de vloer kan komen. Ik zou daar muziek maken. Waarom ik dat wil weet ik niet eens precies, ik zie mijn vrienden nu ook vaak. Maar dat je elkaar een beetje kunt meeslepen, dat lijkt me fijn.’
Het begrip toekomst vindt hij echter maar lastig. ‘Alles lijkt toch minder te worden. Ik woon nog bij mijn ouders, een woning en werk vinden lijkt toch moeilijker dan toen zij jong waren.’ Mostafa denkt daarentegen dat in de toekomst alles juist meer vanzelf zal gaan: ‘zoals trams zonder chauffeur.’
Leven met de dag
Sommige mensen zijn helemaal niet zo bezig met de toekomst. Ze vertrouwen ons heel persoonlijke verhalen toe, bijvoorbeeld over langdurig ziek zijn en het leven in ‘geleende tijd’. In zo’n situatie is de toekomst een nogal abstract begrip. Ook meester Piet vertelt: ‘sinds ik een aneurysma heb gehad, leef ik met de dag. Ik zit in de ziektewet, maar kom hier nog elke dag bij het Haagse Hopje.’ Ook spreken we mensen die niet zo met de toekomst bezig zijn, vanuit de overtuiging dat morgen alles anders kan zijn.
Op de plaats, rust
Een meneer die in zijn voortuintje zit, vindt dat het tempo in de huidige maatschappij zo hoog ligt. En als het om digitale diensten en social media gaat, word je bijna verplicht overal aan mee te doen. ‘Ik wens de volgende generatie de vrijheid om te kiezen.’
Rita zit ook op een bankje, met haar moeder. Ze vindt ook dat veel mensen gehaast zijn, en teveel op zichzelf. ‘Wat ik wil voor de toekomst? Dat het respect weer terugkomt. Veel mensen zitten steeds op hun telefoon, ten koste van de sociale contacten. Ik ben leerkracht op een peuterschool. Het ontbreekt aan ouderbetrokkenheid. Soms krijg ik gewoon een appje: “Mijn kind komt niet vandaag." Ik app niet terug, want ik wil dat ze me bellen en me vertellen wat er aan de hand is met hun kind.’
Toekomstdromen
Naast de vele persoonlijke verhalen en visies worden er ook grote maatschappelijke onderwerpen aangekaart. Frouke vindt dat we de planeet aan het uitputten zijn. ‘Daar maak ik me veel zorgen over, ook al voor corona. We zitten met elkaar in een ratrace waarin alles dat ons afremt, als ballast voelt. Terwijl het niet duidelijk is waar we naartoe gaan en of we daar wel naar toe willen. In mijn toekomstdroom zijn we met minder mensen en gaan we secuur en zorgvuldig met elkaar om. En zien we daar dan schoonheid in.’
Frouke laat het boek Openbaar Geheim van Willem Beekman zien, dat haar inspireert. ‘Het laat zien hoe mooi en perfect de wereld al is. Op het omslag staat een nautilus: een zeeslak die in al zijn kleurenpracht ideaal is afgestemd op zijn eigen omgeving. De tijd nemen, kijken wat er al is, je daarin verdiepen en over verwonderen, nieuwsgierig zijn en blijven spelen.’
Marloes hoopt vooral dat we dingen hebben geleerd van corona, en we niet weer op precies dezelfde manier doorgaan. ‘Voor mij mag daar wel iets veranderen, ook voor haar [ze wijst naar haar dochter Yola] en haar vrienden. Of gaan we in deze ratrace blijven zitten? Kinderen zijn zich al zo bewust van waar je allemaal aan moet voldoen. Hopelijk wordt dat weer iets minder. Twintig uur werken in plaats van de klok rond. Stoppen met sociale media.’
Met dit laatste is Yola het niet helemaal eens: ‘ik maak me niet echt zorgen. De toekomst begint als ik op de middelbare zit. Ik droom van een toekomst met een huis vol met dieren en paarden, samen met wat vriendinnetjes, gewoon gezellig.’
Moeder Chantal en zoon Duco (8) hebben ook allebei een andere kijk op de toekomst. Want waar maakt zijn moeder zich eigenlijk altijd zo’n zorgen om? Duco: ‘ehh, ik weet het niet? Dat we de tafel afruimen?’ Chantal: ‘Nee, klimaatverandering! Daar werk ik aan, privé en in mijn werk. Dat vind ik belangrijk maar het is ook wel heel moeilijk.’ Duco wil later dokter worden, en tandarts, en kok en kunstenaar.
En hij wil graag twee tot drie kinderen. ‘Dat is gezellig, dan ben je niet zo alleen. Misschien wil ik wel naar het buitenland, maar ik weet nog niet waar.’ Chantal: ‘Het is mooi dat mijn kinderen de wereld echt als hun plek zien. Ik hoop wel dat ik niet hoef te vliegen om ze dan later nog te zien.’
Meer weten?
- Waag is door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap benoemd tot Nederlands’ Future Lab voor design en technologie 2021-2024. Lees meer over wat dat betekent.
- Het land zorgt voor ons voedsel, maar wie draagt er zorg voor het land? Met het wandelpakket van Waag kun je de landwandeling bij Lettele lopen. Je wandelt langs de landerijen van Land van Ons, een burgerinitiatief dat land opkoopt en aan boeren verhuurt die de biodiversiteit en het landschap herstellen. Bekijk ook de Noordzeewandeling en de datawandeling.
