In wat voor toekomstige wereld willen mensen in Nederland wel of niet leven? Wat vinden we belangrijk op het gebied van wonen, samenleven, voedsel, technologie en het klimaat? Waar is verbetering nodig en hoe komen we daar? Tijdens de Toekomstverkenningen spreken we in elke windstreek met mensen op de pleinen en in de straten. Dit is het begin van de vier expedities van Waag richting een open, eerlijke en inclusieve toekomst.
Na eerdere Toekomstverkenningen in het Noorden, Oosten en Westen van het land, zoeken we op woensdag 14 juli het Zuiden op. We reizen af naar Venlo, maar pas na een klein telefonisch crisisberaad. Door hevige regenval kampt Zuid-Limburg sinds 13 juli met wateroverlast, en heeft het KNMI code oranje afgegeven voor de hele provincie. Niet alleen Limburg heeft last van het water: ook in gebieden in België, Duitsland, Luxemburg en Zwitserland is veel schade aangericht.
We besluiten toch te gaan. Het lijkt erop dat Venlo vandaag gespaard blijft van flinke buien, en de lokale stadsmakers met wie we hebben afgesproken staan open voor de verkenning. We ontmoeten Tieneke Verstegen in het Limburgs Museum. Zij kan ons meer vertellen over de stad en haar bewoners. Tieneke is ervan overtuigd dat de toekomst toebehoort aan de jonge generatie, dus ze heeft nog twee mensen uitgenodigd om mee te wandelen: Michelle en Herjan, beide Gen Z (geboren na 2000).
Na een korte kennismaking gaan we in groepjes van twee op pad. Omdat er regen in de lucht hangt, is het niet heel druk in de stad, maar we raken toch met een aantal mensen in gesprek: zittend op een bankje, voor een winkel wachtend op hun wederhelft of gewoon onderweg. We vragen ze naar hun wensen en ideeën voor de toekomst.
Zoveel mensen, zoveel toekomsten
In Venlo wordt wederom duidelijk: zoveel mensen, zoveel toekomsten. Astrid heeft het heft in eigen hand genomen en haar gedroomde toekomst gerealiseerd: ze is een eigen antiquariaat begonnen. En Jeroen zegt treffend: ‘voor mij kan de toekomst alles zijn. Het klimaat, wonen, mijn zoontje, de oude man die voorbij loopt.’ Sommigen zien de toekomst rooskleurig in, zoals de man die in het voorbijgaan zegt: ‘ik ga deze week met pensioen en heb zin om nieuwe dingen te ontdekken.’
Bij anderen overheersen de zorgen. ‘Als er een planet B zou zijn die ik opnieuw mag inrichten? Dan zou er in elk geval geen massaproductie van vlees meer zijn,’ zegt Els van 24 tegen Floortje (Waag) en Tieneke. Ze heeft veel zorgen over de toekomst en denkt daarom niet teveel vooruit. ‘Ik maak me onder meer zorgen over de milieuproblemen en zie daar helemaal geen perspectief in. Hier heb ik het veel met vrienden over, zij hebben hier ook last van. Ook op het gebied van wonen is het moeilijk, alle huizen zijn zo duur op het moment. Ik probeer bewust te leven door veganistisch te eten en veel tweedehands kleding te kopen. En ik heb geen auto. Ik hoop dat het helpt.’
'Eerst maakte ik me zorgen omdat ze wilde reizen. Maar nu, na corona, maak ik me zorgen dat dat niet kan, dat haar vrijheid beperkt wordt.’
Verderop vertelt Lizzy dat ze ervan droomt om in de toekomst een wereldreis maken en een huisje in het buitenland te hebben. ‘Heel anders dan wij,’ zegt haar moeder Carine, ‘wij hebben daar niet zo'n behoefte aan. Eerst maakte ik me zorgen omdat ze wilde reizen. Maar nu, na corona, maak ik me zorgen dat dat niet kan, dat haar vrijheid beperkt wordt.’
Over klimaat enzo
Arjan is op vakantie in eigen land en zit met zijn zoon (10) een broodje te eten. Ook hij ziet een groot verschil tussen zijn eigen jeugd en die van zijn kinderen. ‘Toen ik jong was, overheerste het idee dat alles mocht en alles kon. Zoals vliegen. Nu moeten kinderen veel, en is de prestatiedruk op school hoog.’ Hij voegt eraan toe dat het door corona wel lijkt alsof er meer ruimte wordt gevonden: ‘even de druk eraf.’
Christine (Waag) en stadsmaker Floor spreken twee meisjes van 14 die zich juist niet al te ‘druk’ lijken te maken: ‘over de toekomst maak ik me geen zorgen. Ik denk er niet zo over na. Bij aardrijkskunde gaat het wel eens over klimaat enzo, maar verder wordt er niet over gepraat.’ Ze hebben een positieve instelling en denken dat alles uiteindelijk goed komt. Over het algemeen zijn ze blij met Venlo, maar op de langere termijn zullen ze toch uitvliegen. ‘In de toekomst ga ik naar Utrecht. Ik houd van sport en wil daarin verder. Dat kan niet in Venlo.’
Carine vertelt hoe ze wordt geïnspireerd door de ideeën en verhalen van haar dochter. Lizzy vindt het bijvoorbeeld zielig om dieren te slachten. ‘Daardoor eten we nu nog maar heel weinig vlees, en als we vlees eten kopen we dat bij een bioboer.’
'Als je gefocust bent op de toekomst, maak je je druk om niets.'
Zaadjes uitgooien
Stadsmaker Michelle en Tanja (Waag) duiken een kroeg in om te schuilen voor een korte bui. Ze raken met kroegbaas Pé aan de praat. Hij heeft een heldere visie voor de toekomst van Venlo, waar hij met zijn kroegbeleid actief aan probeert bij te dragen. Hij staat voor veiligheid, tolerantie en respect voor elkaar, en zet zich in om van zijn kroeg een plek te maken waar iedereen zich thuis voelt. ‘Ergens voor staan is het ook uitstralen. Zo kun je zaadjes uitgooien, en verander je uiteindelijk de wereld.’ Hij heeft het gevoel dat er al een grote verandering gaande is. ‘We zijn allemaal op deze bol, maar we moeten het samen doen.’
Het gevoel dat je zelf iets kunt bijdragen aan de toekomst die je graag ziet, is niet voor iedereen even vanzelfsprekend. Volgens Arjan zijn veel mensen korte-termijn denkers. Het belangrijkste is toch om uit te komen aan het eind van de maand. Ook Tom zegt van zichzelf dat hij niet zo’n toekomstdenker is: ‘ook nooit geweest. Ik denk van nu tot komend jaar. Als je gefocust bent op de toekomst, dan maak je je druk om niks.’
Meer weten?
- Lees ook de verslagen van de Toekomstverkenningen in Noord, Oost en West
- Waag is door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap benoemd tot een Future Lab voor technologie en maatschappij 2021-2024. Lees meer over wat dat betekent.
- Wandel naar de toekomst met Waag! Wil je zelf al wandelend meedenken en -praten over de toekomst van data, het land, de Noordzee of de smart city? Bekijk en download de gratis DIY-themawandelingen die Waag opstelde.
- Alle input van de Toekomstverkenningen en de themawandelingen vormen de basis voor Expeditie: toekomst, een vierdaags event vol wandelingen, debat, workshops, kunst en eten. Samen komen we tot een navigator voor de toekomst van Nederland. Sluit je aan!
