Waags jaarverslag van 2021: de eerste expeditie naar de toekomst, futuristische exposities, impact-onderzoek, urban ecology, Future Talks met de culturele sector en meer.
Inleiding
2021 was in meerdere opzichten een bewogen jaar. De coronapandemie en de lockdowns hebben niet alleen een grote impact op onze gezondheid en economie, maar we zagen ook dat de verdeeldheid toenam in de samenleving. We hebben ervaren hoe kwetsbaar we zijn.
Cultuur is gericht op het bijeenbrengen van mensen om ervaringen te delen, nieuwe betekenis te geven aan het leven en samen te bouwen, te maken en te creëren. Bij uitstek iets wat mensen nodig hebben en wat ons verbindt in moeilijke tijden. Maar in plaats van dat cultuur een prominente plek kreeg toebedeeld in het coronabeleid, moest het telkens achteraan sluiten. Het werd gezien als een ‘nice to have’ en niet als een essentiële levensvoorwaarde. Het is opmerkelijk dat Nederland binnen Europa daar een uitzondering in was, en het vraagt om een diepgaande analyse over de plaats van cultuur in onze samenleving. Er ligt ook een taak voor de cultuursector om zich nog beter te positioneren en te laten zien dat het van fundamentele betekenis is.
In dat licht is Waag dan ook verheugd dat het zich vanaf 2021 ‘Futurelab’ mag noemen. Het gaat om een nieuwe functie binnen de basisinfrastructuur van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de Gemeente Amsterdam. Het is een erkenning van het belang van ontwerp en kunst als innovatieve kracht en de potentie die het heeft om een rol te spelen in de maatschappelijke opgaven. Met deze ondersteuning kan Waag Futurelab haar programma als platform voor onderzoek, presentaties, experimenten, debat en reflectie rond het ontwerp van technologie en maatschappelijke vraagstukken verder ontwikkelen.
De missie van Waag Futurelab is om bij de dragen aan het onderzoek, het ontwerp en de ontwikkeling van een duurzame, rechtvaardige samenleving. Dat doen we door gezamenlijk opkomende technologie te onderzoeken, onderliggende culturele aannames te bevragen, te experimenteren, alternatieven te ontwerpen op basis van publieke waarden en met de samenleving een open, eerlijke en inclusieve toekomst te ontwikkelen.
Nieuwe wegen
Zoals de gehele cultuursector, heeft Waag tijdens de lockdown nieuwe wegen moeten bewandelen om haar publiek te bereiken. De inzet van verschillende digitale platforms heeft ook bijgedragen aan de continuïteit van onze activiteiten. We hebben ons programma grotendeels kunnen uitvoeren, ondanks dat we hier en daar te maken kregen met uitstel of doorschuiven van activiteiten.
Het publieksprogramma ‘Expedities naar planet B’ is in 2021 van start gegaan. Met de expedities mobiliseren we de verbeeldingskracht. Wat als planet B wel zou bestaan? Wat zouden we dan anders doen? En hoe kunnen we dat hier en nu toepassen? Bij de eerste expeditie kwam door de corona-regels het wandelen centraal te staan. Met zelf gedownloade of geprinte wandelpakketten wandelden mensen door heel Nederland, van Groningen tot Goeree en van Eindhoven tot Lettele. We spraken over uiteenlopende onderwerpen als de toekomst van datacenters, de ecologie van de Noordzee en nieuwe coöperatieve vormen van landgebruik. De wandeling blijkt een uitgelezen kans te zijn om tot nieuwe inzichten te komen en nieuwe publieksgroepen te bereiken. Ze geeft een nieuwe dynamiek aan de programmering en weet de creativiteit van deelnemers te stimuleren. Door corona hebben we zo een nieuw type publieksprogramma aan onze praktijk toegevoegd.
In dit jaarverslag gaan we uitgebreider in op de activiteiten van Waag. We geven een beeld van de publieks- en presentatie-activiteiten in het doorlopende programma Waag Open en op het gebied van planet B. De onderzoeksactiviteiten worden toegelicht en we introduceren de nieuwe onderzoeksgroep LIFE, waarin onze leefomgeving en gezondheid centraal staan.
We gaan nader in op de platformfunctie voor de ontwerpsector en de rol die Waag speelt in het verzorgen van o.a. residencies voor kunstenaars, de Europese designprijs STARTS en de academies rond digitale fabricage, textiel en biotechnologie. Ook beschrijven we onze bijdrage aan nationale programma’s als de Nationale Wetenschapsagenda en beleidsontwikkeling op het gebied van cultuur, wetenschap, digitale samenleving en maatschappelijke opgaven. In de laatste hoofdstukken beschrijven de impact die we maken en de partners waarmee we samenwerken.