Madretsma

Musea brengen erfgoed samen om het te bewaren voor, en te tonen aan toekomstige generaties. Maar musea doen natuurlijk nog veel meer. Door middel van mediatechnologie, debatten, rondleidingen zoeken ze zeer actief en geëngageerd hun doelgroep op. Dat gebeurt bijna altijd binnen de muren van het museum zelf. Erfgoed en - voor het collectief historisch bewustzijn relevante - verhalen bevinden zich echter ook buiten de museummuren, in de openbare ruimte.

Madretsma was een project dat door middel van mobiele communicatiemiddelen een verhaal tot stand wil brengen tussen erfgoed binnen het museum en erfgoed in de publieke ruimte.

Amsterdam was ooit een van de belangrijkste centra van de Atlantische slavenhandel. Ook vandaag nog zijn er zowel historische als hedendaagse plekken te vinden die ons herinneren aan die tijd: pakhuizen, de verschillende hoofdkantoren van de West-Indische Compagnie, decoraties op koopmanshuizen binnen de grachtengordel, twee slavernijmonumenten, het standbeeld van Anton de Kom in Zuidoost. Van een aantal objecten is duidelijk te zien dat ze met het Nederlands slavernijverleden verbonden zijn, van een aantal niet.

Hoe kun je technologie toegankelijk maken teneinde de soms heldhaftige, soms schrijnende, soms persoonlijke verhalen op een relevante locatie te vertellen?

Global Positioning System (GPS), maar ook voor 'iedereen' toegankelijke mogelijkheden zoals zogenaamde 'shortcodes' en 'shotcodes', maken het mogelijk op specifieke locaties via een mobiel apparaat zoals een telefoon informatie te ontvangen en te versturen.

Via je mobiele telefoon (tekst, audio, beeld, video) kan je bijvoorbeeld ervaren welke de ornamentele overeenkomsten en verschillen zijn tussen de kast van Marcel Pinas in het Tropenmuseum die verhaalt over de ontberingen van het slavenleven en het fries aan de achterkant van het Paleis op de Dam met het detail dat de kracht van het slavenlichaam als productiefactor verheerlijkt.

Bij het standbeeld van Surinaams activist en auteur van “Wij slaven van Suriname” in Amsterdam Zuidoost kan het publiek reflecteren op de zin en onzin van de geslaagde poging van Roy Groenberg die ervoor heeft gezorgd dat het woord negerzoen geen onderdeel meer uitmaakt van de officiële Nederlandse taal. Zulke opiniërende informatie nodigt uit tot publieksreacties. Die reacties krijgen de ruimte: een mobiele telefoon is immers allerminst een 'eenrichtingsverkeer'. Er kan een reactie worden gegeven in de vorm van een voicemailbericht aan de Madretsma-server. Ook kunnen er via de bijbehorende website nieuwe locaties in en buiten Amsterdam worden toegevoegd, al dan niet voorzien van een persoonlijk of historisch verhaal dat weer door anderen via diezelfde mobiele telefoon kan worden ervaren op locatie.

Madretsma was een samenwerking met het Koninklijk Instituut voor de Tropen en NiNsee. Het werd financieel ondersteund door de Mondriaan Stichting, Prins Bernhard Cultuurfonds en het VSBfonds. Vanaf september 2008 werden verhalen en locaties verzameld die met het slavernijverleden van Amsterdam te maken hebben en in 2009 werden deze via met het publiek gedeeld via de website, de route en een kaart.