Technologie hoeft niet altijd binnen de overheid zelf ontwikkeld te worden. Naar het voorbeeld van Code for America introduceerde Waag kortgeleden een methode voor het snel door externe innovators (fellows) laten bedenken van ICT-oplossingen voor complexe sociale vraagstukken: Code for NL.
Stel je voor: je staat in de supermarkt met een boodschappenwagen vol spullen, twee jengelende kinderen aan je hand en een lange rij ongeduldig wachtenden achter je. Je probeert te pinnen en… saldo te laag. Misschien heb je de verkeerde pinpas bij je, misschien is je salaris te laat gestort. Wat de reden ook is, een ongemakkelijker situatie is haast niet denkbaar.
Stel je nu voor dat je in San Francisco woont. Je bent niet een van de gelukkige startup-multi-miljonairs, maar een bijstandsmoeder met drie baantjes die net rondkomt dankzij CalFresh – een kortingsprogramma voor etenswaren gefinancierd door de HSA (de lokale sociale dienst).
De toegang tot kortingen en toeslagen stond in San Francisco jarenlang onder druk. Het redelijk complexe administratieve proces zorgde ervoor dat slechts 50 procent van de rechthebbenden daadwerkelijk gebruik maakte van de mogelijkheden. Daarnaast vielen mensen vaak automatisch uit het systeem bij gebrek aan rapporteren over hun financiële situatie. Het genoemde supermarktvoorbeeld was daarmee aan de orde van de dag.
Code for America wist met hun ‘fellowship’-model een sms-notificatie-applicatie te ontwikkelen die CalFresh eenvoudiger, toegankelijker en betrouwbaarder maakt. In plaats van complexe papieren administratie ontvangen potentiële uitvallers een week van tevoren een sms-bericht met daarin de te ondernemen stappen kort toegelicht.
Startup-mentaliteit
Als innovatielab brengt Waag deze methode naar Nederland. Innovatieve mensen met technische vaardigheden worden fellows bij (semi)overheden om te werken aan concrete oplossingen voor maatschappelijke problemen. Fellows zijn geen consultants of freelancers, maar worden tijdelijk onderdeel van een afdeling of team. Zij brengen een iteratieve werkwijze, grote technische kennis en een start-up-mentaliteit mee en helpen op een innovatieve manier ICT in te zetten voor het oplossen van vraagstukken.
Dat er bij de overheid het een en ander moet veranderen ten aanzien van hun kennis en ervaring op het gebied van ICT zal niemand verbazen. Daarbij moet technologie echter niet als een apart vraagstuk behandeld worden. Sommige zaken zijn nu eenmaal niet te ‘outsourcen’ of door een consultant op te lossen. Zeker als het gaat om complexe sociale vraagstukken waarbij de kennis van de ambtenaar van essentieel belang is.
De overheid zit echter veelal gevangen in een web van aanbestedingsverplichtingen, meerjarencontracten en verouderde systemen die verlammend werken als het gaat om innovatieve manieren van werken. Daarbij wordt ICT vaak als het sluitstuk van een project gezien en niet als een integraal onderdeel van de oplossing.
Open traject
In plaats van zelf een oplossing te bedenken, aan te besteden en uit te laten voeren door een grote ICT-jongen (welke oplossing was er dan bedacht, durft u te speculeren) ging de HSA een open traject in met de Code for America-fellows. Naast technische kennis brachten deze fellows ervaring mee over iteratief werken: in korte slagen (een paar weken) tot praktische oplossingen komen die direct met de doelgroep worden getest en bijgesteld.
De fellows werkten met de juridische, technische en beleidsafdeling samen om de oplossingsrichtingen te toetsen aan de richtlijnen en praktijk. Maar betrokken ook snel CalFresh-gebruikers als klankbord voor de ideeën en als eerste testers van de ontwikkelde applicaties.
Code for NL omarmt de waarden van het Code for America-programma. ICT moet aansluiten bij de behoeften van burgers en het hun eenvoudiger maken deel te nemen aan de maatschappij. Voor de overheid is samenwerken met partners cruciaal, om zelf bepaalde zaken ‘niet te hoeven doen’. Vindbare en herbruikbare data zijn essentieel bij de ontwikkeling van effectieve applicaties. Iteratief werken, gericht op resultaat, is waar Code for NL de overheid mee wil helpen.
Technologie hoeft niet altijd binnen de overheid zelf ontwikkeld te worden. Fellows zijn niet een wondermiddel voor het ICT-vraagstuk waar de overheid nu voor staat. Maar de methode is wel een praktisch antwoord op een prangende vraag. En brengt deze kennis naar het hart van de overheid, de ambtenaar zelf.
Foto's van de lancering op 6 maart jl.
(Deze bijdrage werd eerder gepubliceerd op iBestuur.nl).
