Wat is ‘critical making’ precies en hoe draagt het bij aan burgerschapsvaardigheden van middelbare scholieren? Dit artikel geeft je een inkijkje in hoe Waag Futurelab critical making eerder heeft verkend, een aantal concrete voorbeelden ervan en wat de connectie is tussen critical making en (technologisch) burgerschapsvaardigheden bij jongeren.
"Elke leerling komt met iets. [Mensen] zijn geen lege vaten. Ze komen aan tafel met iets waardevols uit een gemeenschap en een cultuur. Hoe meer je ze kunt helpen een brug te slaan tussen wat ze hebben en wat ze willen doen, hoe meer ze betrokken zullen zijn en hoe langer ze het volhouden. We moeten die verbinding maken" – Nettrice Gaskins
Wat is ‘critical making’?
Waag Futurelab houdt zich al jaren bezig met critical making. Het eerdere project Critical Making brengt kunsten en design, maak- en technologische praktijken samen door middel van artistiek onderzoek.
We passen dit concept nu toe op Technologisch Burgerschap, een project dat de rol onderzoekt van creatieve maakprocessen in het ontwikkelen van burgerschapsvaardigheden bij jongeren in een digitale samenleving. Dit project onderzoekt hoe jongeren niet alleen technologie gebruiken, maar ook hoe ze die kunnen begrijpen en bevragen. De focusgebieden voor het project zijn dataverzameling en misleidende media en artificiële intelligentie. We zullen samen met leerlingen onderzoeken welke ethische beslissingen en consequenties met deze thema's samenhangen.
Critical making maakt gebruik van hands-on maaktechnieken om te onderzoeken hoe technologie interageert met de samenleving. De term 'kritisch maken' is bedacht door Matt Ratto om de makersbeweging en de term 'kritisch denken' samen te brengen. Het proces van kritisch maken dicht de kloof tussen kritische theorie en de praktijk van het maken - de praktijk zelf is kritisch. Kritisch maken kan worden toegepast op elke praktijk die het maken combineert met kritisch denken, op verschillende gebieden en vaak door verschillende gebieden samen te brengen. Het praktijkgerichte engagement is altijd actief (d.w.z. het kritische denken wordt tijdens het maken toegepast). Het is een participatieve praktijk en stelt de deelnemers vaak in staat na te denken over hun waarden.
Hoe ziet critical making er in de praktijk uit?
Critical making projecten reflecteren op hoe technologie zich verhoudt tot de samenleving - maar hoe ziet dit er in de praktijk uit? Hieronder staan twee voorbeelden van projecten die het proces van kritisch maken inzetten om maatschappelijke vraagstukken te onderzoeken.
Every Three Minute Bot
De Every Three Minute Bot is een project van Caleb McDaniel dat de snelheid illustreert waarmee tot slaaf gemaakte personen werden verkocht in het Antebellum Zuiden van de Verenigde Staten. Tussen 1820 en 1860 werd elke 3,6 minuten een tot slaaf gemaakt persoon verkocht; om dit tempo te illustreren en tastbaar te maken voor het publiek, post een protestbot elke drie minuten een tweet op Twitter. De tweets benadrukken de menselijkheid van de tot slaaf gemaakten. Zijn boodschap is dat ze vrienden en familie hadden kunnen zijn, in plaats van als louter statistische gegevens. Soms zullen ze ook archiefbeelden bevatten, waarbij specifiek echte personen worden genoemd die via de slavenhandel werden verkocht.
Door de technische en praktische creatie, of vervaardiging, van de protestbot, houdt McDaniels zich kritisch bezig met het onderwerp slavernij. Het is deze combinatie van maken en kritisch onderzoek die het project kwalificeert als een proces van 'kritisch maken'. Door het kritisch maken confronteert McDaniels degenen die de protestbot volgen met een niet aflatende stroom tweets die de lezer dwingen de realiteit van de slavenhandel onder ogen te zien.
Cranky
Cranky is een installatie gemaakt door ontwerpers Bas van Oerle, Thomas voor 't Hekke en schrijver Ewoud Kieft die de rol van inclusiviteit op de arbeidsmarkt van de toekomst onderzoekt. In de installatie kunnen bezoekers interacteren met een robot genaamd Cranky, een 'recruit-a-tron' die werkt voor een fictief bedrijf dat mensen aanneemt in een wereld waarin al het werk is overgenomen door hoogwaardige robottechnologie. In deze denkbeeldige wereld is besloten dat mensen weer deel moeten uitmaken van de beroepsbevolking; daarom wordt Cranky belast met aannemen van werknemers en geeft hij sollicitanten (bezoekers die met Cranky in interactie zijn) een handvol taken, zoals het vinden van de verkeerde rekenformule in een grote reeks formules.
Deze taken, die misschien eenvoudig zijn voor een robot, zijn onmogelijk voor mensen en dus bedoeld om het contrast te laten zien. De meeste mensen vinden dat hun eigen competenties en menselijke intelligentie moet worden beoordeeld in het sollicitatieproces.
Door het fysiek maken van Cranky leggen van Oerle, voor 't Hekke en Kieft bloot en onderzoeken ze kritisch hoe mensen vaak gekwantificeerd worden. Terwijl Cranky de mensen waarmee het in contact komt probeert te 'meten', kunnen bezoekers ook kritisch reflecteren op het concept van de kwantificering van de mens op de arbeidsmarkt. Bovendien kunnen bezoekers nadenken over hoe het vooruitzicht van inclusiviteit op de arbeidsmarkt wordt bemoeilijkt als mensen worden gekwantificeerd louter op basis van hun vermogen om door Cranky (of een andere technologie) gestelde problemen te beantwoorden.
The Feminine Urge
The Feminine Urge, een project van Max Oosterholt, onderzoekt de rol van TikTok in het bestendigen en afdwingen van 'ideale' schoonheidsnormen, waaronder de verspreiding van content met betrekking tot eetstoornissen. Oosterholt creëerde een installatie met honderden video's op een scherm om de wijdverspreide (en zich snel verspreidende) aard van TikTok-trends met betrekking tot 'body checking' te illustreren. Body checking verwijst naar video's waarin makers specifieke lichaamskenmerken of -delen tonen, evalueren of vergelijken. Deze video's maken vaak gebruik van trending soundtracks, die ook in de installatie voorkomen.
Terwijl beelden en video's het scherm vullen, ontstaat door deze montage een nieuw beeld. Naarmate de video-installatie vordert, worden trends van een donkerder en verontrustender aard getoond, met de bedoeling "de grimmige realiteit te tonen van de body checking cultuur die TikTok faciliteert". Critical making wordt dus via de technische en creatieve vorming van de installatie gebruikt om een maatschappelijke kwestie kritisch te bekijken. Want hoe dragen technologieën als Tiktok bij in de vorming van hoe de maatschappij lichamen bekijkt en waardeert?
Hoe verhoudt kritisch maken zich tot het project Technologisch Burgerschap?
Wij definiëren technologisch burgerschap als "het vermogen om de mogelijkheden van digitalisering te begrijpen, en de kennis en veerkracht om met de risico's ervan om te gaan. Het stelt burgers in staat deel te nemen aan het democratische debat en de politieke besluitvorming over nieuwe digitale technologie". Critical making stelt een breder publiek, waaronder leerlingen, in staat om zich bezig te houden met maatschappelijke onderwerpen.
In het project Technologisch burgerschap zullen we het proces van critical making gebruiken om leerlingen van 15 tot 18 jaar via workshops te betrekken bij het idee van technologisch burgerschap. Dit maakt sociale kwesties in een digitale samenleving (die vaak abstract of overweldigend kunnen lijken) tastbaarder en roept op tot discussie tussen leerlingen. Ons streven is dat jongeren een beter begrip krijgen van de gevolgen van digitale technologie, zowel persoonlijk als maatschappelijk, en de vaardigheden ontwikkelen om er kritisch mee om te gaan in het democratische debat. Ook willen we wat we leren via praktijkonderzoek, deskresearch en focusgroepen vertalen naar principes voor de creatieve industrie die zullen leiden tot meer maatschappelijk verantwoorde innovaties.
Door jonge mensen Critical Making te onderwijzen, kunnen we een meer ethisch geïnformeerde manier van omgaan met elkaar in de samenleving in het onderwijs integreren. Kritisch maken kan de relatie tussen technologie en samenleving veranderen van iets dat als zodanig wordt aanvaard in iets dat kritisch wordt onderzocht. Kritisch maken kan ook bijdragen tot een meer inclusieve ruimte voor leerlingen. Zoals Taeyoon Choi opmerkt: "Bij inclusiviteit gaat het niet alleen om de diversiteit van mensen, maar om een leeromgeving die inclusief is en mensen mondiger maakt".
Technologisch burgerschap bestaat uit een samenwerking tussen leerlingen en partners van het Rathenau Instituut, Designathon Works, NewTechKids en de Christelijke Scholengemeenschap Buitenveldert.
