De coronacrisis leidt tot het ontstaan van veel initiatieven. Mensen tonen zich solidair en bieden graag een helpende hand. Ook de Fablab-wereld maakt zich op om een bijdrage te leveren. In de constante stroom van ideeën en posts van prototypes, is het echter moeilijk om een onderscheid te maken tussen initiatieven die daadwerkelijk levens redden en goedbedoelde ideeën, die mogelijk een gevaar vormen voor de gezondheid en de druk op ziekenhuizen opvoeren.
Daarom gingen we op woensdag 1 april in gesprek over de vraag wat we vanuit de maker movement kunnen doen om de druk op de zorg te verlichten. Bij de online bijeenkomst waren bijna 70 mensen aanwezig, waaronder vele bekende gezichten uit de makerswereld. Marleen Stikker modereerde het gesprek en we nodigden een aantal mensen in het bijzonder uit om hun ervaring en inzichten te delen:
- Pieter van Boheemen (onderzoeker bij het Rathenau instituut, maker en actief lid van de DIY Bio- en open-source gemeenschap)
- Sabine Wildevuur (directeur DesignLab Universiteit Twente)
- Jan-Maarten Luursema (maker en onderzoeker aan het Radboudumc)
- Bart Bakker (maker, oprichter MiniFablab Utrecht en board member Fablab Benelux)
- Joris van Tubergen (designer, uitvinder en expert op het gebied van 3D-printen)
- Paulien Melis (programma-ontwikkelaar Creative Care Lab Waag)
Wat kunnen makers wel en niet doen?
Hoe ver kunnen makers gaan in hun tegemoetkoming van het materiaaltekort in de zorg? Onderzoeker Pieter van Boheemen en Sabine Wildevuur stellen dat we voorzichtig moeten zijn met het uitvinden van nieuwe dingen die nog bewezen en getest moeten worden. De kennis die nodig is om de coronacrisis te lijf te gaan, is vaak zo medisch-specialistisch, dat het simpelweg niet aan de ‘do it yourself’-beweging is om hier mee aan de slag te gaan. Wat als vijftig verschillende makers met vijftig verschillende soorten mondkapjes bij het ziekenhuis aankomen?
'We moeten met zijn allen heel goed opletten.'
‘Wij zijn niet het soort volk dat aan de operatiekamers in ziekenhuizen moet willen komen,’ stelt maker Bart Bakker. Ook Sabine Wildevuur benadrukt het belang van kwaliteit en wetenschappelijke kennis: ‘we kunnen van alles. Maar het gaat nu om heel specifieke dingen die soms echt lastig te maken zijn. We moeten met zijn allen dus heel goed opletten.’
Maar: behalve naar de acute medische zorg, kunnen we ook kijken naar de ‘schillen’ daaromheen, denkt designer Joris van Tubergen. Het is dus niet perse een kwestie van ‘schoenmaker, blijf bij je leest’. Hij werd zelf benaderd door een tandarts die geen mondmaskers meer kon krijgen, en daardoor alleen nog spoedoperaties kon uitvoeren.
‘Uit onderzoek blijkt dat iets voor de mond houden al beter is dan niets. We hebben gekeken naar wat we wel en niet kunnen doen. Ik vond het doodeng, maar we hebben een masker gemaakt dat binnen 30 minuten uit de 3D-printer komt rollen. Het is van materiaal gemaakt dat gesteriliseerd kan worden. We richten ons niet direct op de corona-zorg, maar om de schil daaromheen, zoals de tandartsen en mensen die werken in de verzorging of in contact-beroepen zoals fysiotherapeuten. Zo kunnen bijvoorbeeld ook kappers misschien wel sneller weer open, en wie weet kunnen we zo de economie sneller weer op gang krijgen.’ Ook relevant zijn tools en middelen voor thuisgebruik, ter bescherming voor onderling besmettingsgevaar. We moeten dus in de verschillende lagen kijken waar we als maker community wel en niet iets kunnen doen.
'Hoeveel maskers zijn er nog beschikbaar in Nederland?'
Het belang van vraaggestuurd werken
Een van de problemen is dat het niet echt duidelijk is hoe nijpend de situatie is. Pieter van Boheemen geeft aan dat er geen transparantie is vanuit het RIVM: hoeveel maskers zijn er bijvoorbeeld nog beschikbaar in Nederland? Jan Maarten Luursema beaamt dat de communicatie in bredere zin als een probleem wordt gezien: ‘Tussen artsen en patiënten, maar misschien ook tussen het ziekenhuis en de makerswereld. Het is voor artsen niet direct duidelijk wat makers nu wel en niet kunnen doen.’ Het is nu dus de uitdaging om te weten te komen wat er echt nodig is, zodat makers gecoördineerd aan de slag kunnen gaan.
Dit laatste is waar wij de komende tijd op zullen focussen: door mensen bij elkaar te brengen en te inventariseren hoe er effectief samengewerkt kan worden, hopen wij een bijdrage te leveren om de druk op de zorg te verlichten. Daarnaast wordt er in ons Fablab hard gewerkt aan tools om besmetting zoveel mogelijk tegen te gaan. Heb jij ideeën of wil je graag meedenken? Meld je aan voor de komende meetup op 8 april, waar we verder praten over o.a. het snorkelmasker als bescherming voor artsen en verpleegkundigen.
Samenvatting van de verschillende initiatieven
Tool voor high level zorg:
- Decathlon snorkelmasker t.b.v. bescherming van zorgmedewerkers. Het masker wordt op dit moment gevalideerd door TNO en HMC. Pieter van Boheemen werkt aan koppelstukjes die je kunt 3D-printen om aan te sluiten op de snorkelmaskers. ‘Ze worden op dit moment nog niet gebruikt in de ziekenhuizen omdat het volgens de RIVM-richtlijnen nog niet de bedoeling is dat je ze gebruikt, maar TNO is er nu onderzoek naar aan het doen of het is toegestaan en of het voldoende werkt,’ stelt hij. Lees ook het artikel in FD over het gebruik van snorkelmaskers.
Tools om veiligheid van mensen in contact-beroepen te verbeteren:
- Spatmaskers in Twente
- Full designs for several face shields, and one mask that fits over other PPE, being made by makers in NYC and being supplied to local hospitals there. (Scroll down for designs.)
- Maak je mondmasker, goedgekeurd door de Belgische gezondheidssector. Hier meer over de validatie van deze mondmaskers.
Tools voor thuisgebruik:
- De Wuhan hook: ‘een vlam is een goede manier om van welke infectie dan ook af te komen. We hebben dingen nodig die simpel zijn en werken,’ aldus Pieter van Boheemen.
- Er is een nieuwe versie van de Wuhan hook. Deze is 3D-geprint, waardoor een aantal design issues zijn opgelost: Wuhan Hook 2.0.
- Deuropener, bijvoorbeeld een om zelf te 3D-printen. Maar met een zorg: na een keer een besmette deur aanraken, is de deuropener een soort DHL-koerier voor virussen geworden. De volgende deur of de jaszak waarin de haak gedaan wordt nu dus door de haak besmet.
- Makers against corona
