Al sinds begin 20e eeuw is Amsterdam-Noord een plek voor maken, bouwen en creëren. Vanaf de tijd van de grootschalige scheepsbouw tot de transformatie van deze industriële ruimtes tot moderne maakplaatsen, heeft het gebied voortdurend samenwerking, creativiteit en vindingrijkheid bevorderd. Om het veranderende makerslandschap in Noord verder te begrijpen, deed Martijn Lammerts (stagiair journalistiek bij Waag) zestien weken lang onderzoek naar waar makers werken, hoe lang ze hun werkplaats kunnen behouden en wat ze nodig hebben.
Uit het onderzoek bleek dat zestig procent van de makers binnen vijf jaar Noord zal moeten verlaten. Daarnaast bleek dat makers zich zeer verbonden voelen met het gebied en de gemeenschap. De makerscultuur weerspiegelt niet alleen de geschiedenis van het gebied, maar is ook een cruciaal onderdeel in het werken aan de visie van de stad om circulair te worden; Amsterdam wil het gebruik van grondstoffen halveren in 2030 en volledig circulair te worden in 2050. Hieronder staan verhalen van drie makers in Noord die bijdragen aan deze ambities, maar behoren tot degenen die het gebied mogelijk moeten verlaten.
Lees hier meer over het onderzoek.
Van Dijk & Ko
Van Dijk & Ko is een bekende plek in Noord voor het vinden van vintage en antieke meubels. Begonnen als een klein kraampje op de lokale markt, groeiden ze uit tot een groter bedrijf dat nu in een oude fabriek van 2500m2 aan de Papaverweg zit. De fabriek bood oorspronkelijk onderdak aan Groenveld, Van der Poll & Co, die schakelkasten en verkeerslichten produceerde en ruimte voor de reparatie van materialen met betrekking tot elektrotechniek. Van Dijk & Ko zet de draad van reparatie voort en repareert of renoveert de meubels die ze verkopen, waardoor er een circulair knooppunt in de ruimte ontstaat. De voormalige elektriciteitsfabriek biedt het bedrijf veel ruimte voor opslag en reparatie, terwijl het oude gebouw past bij de antieke esthetiek van Van Dijk & Ko.
De openbare plannen van het pand waarin Van Dijk & Ko is gehuisvest, zijn echter in beweging. Van Dijk & Ko vermoedt dat zij het pand rond 2025 zullen moeten verlaten. Hun ruimte wordt omringd door nieuwe appartementen die worden aangeprezen als dicht bij Van Dijk & Ko. Hoewel ze in de marketing worden gebruikt om mensen naar Noord te trekken, moeten ze ironisch genoeg nu het gebied verlaten om plaats te maken voor meer appartementen. Van Dijk & Ko zijn momenteel op zoek naar een nieuwe plek in Amsterdam, maar merken dat er weinig tot geen betaalbare ruimtes zijn die groot genoeg zijn voor een bedrijf van hun omvang. Daarom moeten ze misschien overwegen te sluiten of het bedrijf naar buiten de stad te verplaatsen.
Zikking en Schriek
Zikking en Schriek is een familiebedrijf met diepe banden met Amsterdam Noord, aangezien zij al sinds 1939 gevestigd zijn aan de oevers van het IJ. Het bedrijf heeft een lange geschiedenis in het repareren van schuiten en schepen; ze hebben echter ervaren dat de behoeften van de stad en de klanten in de loop der tijd zijn veranderd. Tegenwoordig richt het bedrijf zich op het ombouwen van motoren van binnenvaartschepen om aan nieuwe, schonere eisen te voldoen.
Zikking en Schriek werd door de gemeente bijna gedwongen hun werkplek te verlaten om ruimte te maken voor een brug over de rivier. Het bedrijf en omliggende bedrijven zoals Shell protesteerden. Uiteindelijk schoof de gemeente Amsterdam het idee terzijde. Het bedrijf weet echter dat het in de toekomst zijn huidige ruimte zal moeten verlaten. Op Shell na is Zikking en Schriek het langst bestaande bedrijf in de polder. Omdat ze al bijna 100 jaar in Noord gevestigd zijn, voelen ze zich een integraal onderdeel van Noord en zijn industriële erfgoed. Door hun langdurige relatie met het gebied vinden zij dat hun stem doorslaggevend is in gesprekken over bedrijfsverplaatsing.
Yumen Bionics
Yumen Bionics is een bedrijf voor ondersteunende technologie dat gevestigd is in het Hamerkwartier in Noord. In dit voormalige industriegebied zijn nu veel startende en experimentele bedrijven gevestigd in antikraakpanden met een lage huur om krakers ervan te weerhouden deze panden te bewonen totdat er een nieuwe (definitieve) bestemming voor is gevonden. Een van deze panden in het Hamerkwartier is de oude Draka Kabelfabriek. Draka, opgericht in 1910, diende als leverancier van kabels tijdens de transformatie van de stad tijdens de olieschaarste van de Eerste Wereldoorlog. Zij voorzagen de stad van de nodige kabel voor de elektrische verlichting in Amsterdam. De fabriek sloot na 104 jaar in 2014 en dient nu als ruimte voor makers om hun werk te ontwikkelen.
Yumen Bionics is een van de bedrijven die nu in het oude Draka-pand werkt en ongemotoriseerde exoskeletten ontwerpt en maakt voor kinderen met Duchenne Spierdystrofie. Vanwege de zeldzaamheid van de ziekte is er weinig geld voor ontwikkeling beschikbaar. Het bedrijf moet vindingrijk omgaan met financiering, en één manier waarop ze dat doen is door gebruik te maken van de betaalbare ruimte die beschikbaar is in de oude fabriek. Dit dient ook een ander doel: de fabriek is gemakkelijk toegankelijk voor kinderen, vaak in een rolstoel, zodat ze Yumen Bionics kunnen bezoeken om hun exoskeletten te laten aanmeten.
Het Hamerkwartier staat echter aan de vooravond van verandering, want het gebied zal worden getransformeerd tot appartementen. Deze transformatie zal Yumen Bionics en de andere bedrijven en makers die in de fabriek gevestigd zijn, dwingen te vertrekken. Yumen Bionics heeft formeel tot eind februari 2023 de tijd om te vertrekken. Hoewel het bedrijf hoopvol is dat ze een manier kunnen vinden om in hun ruimte te blijven, schept het wel een vraag voor de nabije toekomst. Yumen Bionics hoopt een nieuwe betaalbare plek in Amsterdam te vinden, maar is beperkt in zijn mogelijkheden door de hoge huurprijzen in de stad.
Op weg naar een makerscollectief
Deze verhalen illustreren hoe makers bijdragen aan de circulaire transformatie van de stad en tegelijkertijd onzekerheid ervaren over een toekomst in hun huidige ruimtes. Om deze veranderende omgeving beter te begrijpen en makers te ondersteunen, wil de Amsterdamse pilot van Centrinno alle makers samenbrengen in een 'Maakschap'. Dit collectief kan dan samenwerken om bij beleidsmakers te lobbyen voor een toekomst die zowel circulariteit als makersschap binnen de stad prioriteit geeft.
Voor meer informatie over onze toekomstplannen en het mapping project, bezoek de Amsterdam CENTRINNO Cartografie pagina.
