Gran Concepción is de tweede stad van Chili, met bijna 1 miljoen inwoners in zes deelgemeenten. Redelijk welvarend, maar met een groot probleem: de industrie die traditioneel de grootste bron van inkomsten was verliest het in rap tempo van China. De 19 (!) lokale universiteiten leveren studenten af van hoog wetenschappelijk niveau, die echter na hun studie vertrekken om een wetenschappelijke carrière te bouwen. De inwoners zetten zich graag af tegen miljoenenstad Santiago, waar het gebeurt, maar zetten daar onvoldoende eigen initiatief tegenover. De toekomst van Gran Concepción stemt voorlopig dus weinig hoopvol.
Met dit als uitgangspunt is de innovatie-afdeling van de Wereldbank een project gestart om door middel van open innovatie economische en sociale zelfredzaamheid te bevorderen. Veel onderdelen lijken aanwezig, maar men is niet gewend om samen te werken en nieuwe wegen in te slaan. In een traject van een jaar met vijf interventies werkt men onder leiding van ervaren begeleiders in multidisciplinaire teams aan nieuwe toekomstbeelden. Een concreet resultaat moet bestaan uit het inrichten van een of meer 'innovatie-hubs' in Gran Concepcion, waar nieuwe ideeën, concepten, prototypen en diensten worden ontwikkeld die aansluiten bij de reële behoeften van de inwoners.
In een vijfdaagse workshop worden de innovatie-hubs bedacht en uitgewerkt. Representanten van Forum Virium (Helsinki), CitiLab & Urban Labs (beide Barcelona) en Waag zijn uitgenodigd om als experts het ontwerpproces te begeleiden. Een mooie reden op op het vliegtuig te stappen en de reis naar Chili te maken. Achtereenvolgens worden het ecosysteem, de waardepropositie, het business model en concrete beoogde resultaten verder uitgewerkt. Dertig enthousiaste deelnemers van overheid, bedrijfsleven en universiteiten werken aan plannen voor participatieve gebiedsontwikkeling, innovatieve havendiensten, een cultuurlab en een innovatielab voor het MKB dat zich moet herbezinnen. Mijn rol is het inbrengen van het burger-perspectief, design, sociale innovatie en onze users-as-designers methode.
De deelnemers zijn zeer tevreden met het proces. Moeilijk punt is de follow-up, die onzeker is: niemand weet wat er na de workshop met alle ideeën gaat gebeuren. Ondanks de uitgebreide voorbereiding van de niet onbemiddelde Wereldbank blijkt politieke steun voor dit initiatief in Gran Concepción volatiel, en hebben de laatste verkiezingen roet in het eten gegooid. Grappig genoeg zijn de deelnemers uit Santiago (ministeries, fondsen) juist wel van plan om de resultaten in concrete actie om te zetten.
Dit probleem kom je (te) vaak tegen bij workshops. Iedereen is even uit zijn dagelijkse routine, er is veel enthousiasme om te dromen, er worden wilde plannen bedacht en daarna gebeurt er... niets. Omdat wij ook veel workshops geven is onze aanpak inmiddels anders: we gaan alleen nog maar uit van de wensen, dromen en mogelijkheden van de deelnemers. Door aan te sluiten bij hun eigen verlangens, noden en kracht worden uitkomsten eerder in daden omgezet. Daarnaast moet de workshopmethode zelf zo aansprekend zijn dat ze in de eigen (werk)praktijk kan worden toegepast. Tenslotte gaat het om de nieuwe netwerken die mensen na de workshop kunnen gebruiken, wat ze ook doen. Dit levert vrijwel altijd goede resultaten op.
Als de workshop in Chili is afgelopen presenteren we de resultaten in Santiago. Al met al een leerzame ervaring. Allereerst vanwege de deelnemers, nieuwe lokale contacten en mogelijke partners. Interessant om te zien hoe de Wereldbank, eerder een ontwikkelingsorganisatie dan een traditionele bank, in de praktijk opereert. Dan het intensieve contact met de andere experts - daar komen zeker nieuwe projecten van. De workshopmethode van Aalto University, Helsinki, die het hele proces heeft begeleid, biedt nieuwe inzichten. En tenslotte mijn eerste kennismaking met Chili, het meest welvarende land van Zuid Amerika, vol natuurlijke rijkdommen en tweedewereld-problemen, waar wij in ons veilige Europa nog veel van kunnen leren.