Waag was met Amsterdam Smart City aanwezig bij de Ontdekdagen op het Marineterrein. De dag stond in het teken van Smart Kids Lab (onder deel van Making Sense), oftewel je eigen omgeving in kaart brengen met zelfgemaakte meters. Het leuke is dat je bijna alle meters prima zelf kunt maken met huis-, tuin- en keukenmiddelen.
Modderbatterij maken
Er zijn twee verschillende type modderbatterijen. Bij de ene variant wekken de microben in de modder de stroom op, bij de andere variant dient de modder als elektrolyt. Dat is natuurlijk een ingewikkeld verhaal. Maar wanneer je een paar draden aan stukjes metaal vastknoopt, deze vervolgens in een potje met modder gooit en je dan een getalletje op de multi-meter kunt aflezen, is dat pure magie.
We hebben bij verschillende soorten grond verschillende output gemeten en dat zegt dan weer iets over de samenstelling van de grond. Het wedstrijdelement "wie maakt de beste batterij" was natuurlijk leuk, maar bovenal konden onze smart kleuters hun energie heerlijk kwijt door gaten in het dekseltje te hameren met hun schepje. We moesten ze enigszins in toom houden om ze niet het hele grasveld om te laten spitten.
Zuurmeter maken
In rodekool zit een stofje (anthocyanine) dat van kleur veranderd in een chemische reactie die afhankelijk is van de zuurheid van de omgeving.Dat is natuurlijk ook een ingewikkeld verhaal. Maar wanneer je de kinderen een paar blaadjes rode kool geeft om te versnipperen en ze dat vervolgens in een blender mogen gooien om daar een toverdrankje van te maken heb je hun aandacht wel te pakken.
Het verkregen sapje verdeelden we samen over plastic bekertjes. Daarna mengden we het met water uit verschillende bronnen zoals het IJ en de fontein, maar natuurlijk ook met appelsap en cola. De belangrijkste conclusies: cola en appelsap is slecht voor je tanden en de regen is minder zuur dan in de jaren 80!
Fijnstof meten
Het principe van de fijnstofmeter is heel simpel. Je neemt een stukje wit karton en maakt dat plakkerig met vaseline. Stofdeeltjes zullen blijven plakken. Dit is een makkelijk en inzichtelijk experiment (check hier de instructable!), maar helaas niet een experiment waarbij je direct (binnen een paar minuten) resultaat heb. Je kunt je natuurlijk wel helemaal uitleven in het mooi maken van de meter én dat is ook wat onze onderzoekers in spé deden.
EC meter maken
Het maken van een EC-meter is best een priegelwerkje en bleek een mooie bezigheid voor het hele gezin. De EC-meter meet de mate elektrische geleidbaarheid van water. Dit apparaatje laat een stroompje uit een batterij door water lopen en slaat meer of minder uit afhankelijk van hoe goed het water stroom geleid. We hadden een aantal bouwpakketjes voorbereid die zonder solderen in elkaar gezet konden worden.
Toen de meters eenmaal af waren bleek de verleiding groot om deze overal in te steken. Er werden er zelfs halsbrekende toeren uitgehaald om water uit Oosterdok te halen. Gezamenlijk kwamen we tot het inzicht dat regenwater weinig mineralen bevat en dat het water bij het Marineterein een beetje zoutig moet zijn, waarschijnlijk vanwege de verbinding met het IJ, het Noordzeekanaal en de Noordzee.
Geluidsafari
We sloten de middag af met het meten van geluid op verschillende plekken. Met de smartphone in de hand gingen we op geluidensafari over het Marineterein en vonden we gezellig lawaai in de biertent, vervelend lawaai langs de autoweg en een stil plekje bij het water. De hele dag kwam tot een spectaculair einde met het meten van de toeter van de Sciencebus die de 100 decibel aantikte.
Een vis vindt wat anders dan een plant
Na afloop van elk experiment mochten de kinderen hun resultaten delen door stickers op een grote kaart plakken. Het eindresultaat komt aan de muur te hangen bij Amsterdam Smart City.Al deze proefjes kunnen iets zeggen over een bepaald aspect van de te meten stof, maar het ligt wat genuanceerder of je na een meting kunt zeggen dat het 'goed' of 'slecht' is. Wanneer je bijvoorbeeld met de weerstandsmeter meet dat het water heel goed stroom geleid, kan dat zijn omdat het water zout is, maar ook omdat het zuur is.
Je kunt over die vraag dan weer uitsluitsel geven met een ander proefje en natuurlijk kun je dan bij extreme waarden wel zeggen dat het waarschijnlijk niet goed is als drinkwater. Maar dat zegt dan weer niet wat een plant of een vis er van vindt..
Zelf aan de slag? Je kunt alle instructables downloaden via smartkidslab.nl.
Het Smart Kids Lab is een van de drie Amsterdamse pilots uit Making Sense, waarin onderzocht wordt hoe mensen te betrekken bij het in kaart brengen van hun eigen leefomgeving.
