Vanuit het onderwijsveld wordt met gemengde gevoelens gereageerd op het initiatief van Maurice de Hond voor de iPad school. Enerzijds wordt gewezen op de al bestaande initiatieven (zo nieuw is het niet) en anderzijds wordt er kritiek gegeven op het primaat van de technologie. De reactie van de Hond op zijn criticasters is gemakzuchtig, Ze hebben volgens hem geen recht van spreken omdat ze technofoob en digibeet zijn.
Was dat maar waar. De redding is dan nabij. Wat extra ICT trainingen en iPads en het probleem is opgelost. Maar alle ICT investeringen in het onderwijs ten spijt, heeft dat niet tot grote vernieuwingen geleid. Het vraagstuk is dus niet zozeer technologisch, maar draait om de visie, structuur en organisatorische principes van het onderwijs.
Waag is met het Creative Learning Lab sinds 1994 betrokken bij innovatie van het onderwijs. We werken aan nieuwe leermethodes zoals het online leeravontuur Demi Dubbel, mobiele lesprogramma's als Frequentie1550 en MobileMath en de recent bekroonde Digitale Nieuwscollage waarbij we iPads en het digitale schoolbord samen inzetten. Waag slaat de brug tussen techniek, onderwijs en creatieve en maatschappelijke vakken met bijvoorbeeld de Fabschool waar met digitale printtechnieken en fabricage wordt gewerkt.
Zijn we effectief met die innovaties? We hebben onderzoek laten doen met controlegroepen naar de effecten van serious gaming en mobiel leren. De uitkomst is bemoedigend. Leerlingen zijn niet alleen gemotiveerder, ze hebben ook betere leerresultaten. Komt dat doordat jongeren met coole gadgets mogen spelen die aansluiten bij hun belevingswereld? Zeker. Dat is absoluut motiverend. Alleen zijn het niet zozeer de gadgets zelf, maar het andere leerproces dat door nieuwe media mogelijk wordt. Er is expliciet gekozen voor leervormen waar dialoog, samenwerken, exploreren, fysiek ervaren en verhalende technieken centraal staan. Dat staat op gespannen voet met de indeling in roosters en vakken die nu dominant is. Het komt voort uit een radicaal andere kijk op wat leren inhoudt. Uit diverse onderzoeken blijkt dat kennis beklijft als het past bij de vragen die we hebben. Dat is contrair aan het onderwijsmodel zoals we dat kennen. Docenten vertrouwen er niet op dat leerlingen zelf vragen hebben. We leren ze af om vragen te stellen. Leerlingen worden getraind om kennis die officieel is vastgesteld te herhalen. In de marge is ruimte voor wat creativiteit. Docenten zijn primair bezig om ongemotiveerde leerlingen door de onderwijsinhoud te sleuren.
Ik ben het met Maurice de Hond eens dat het huidige schoolsysteem weinig tot geen ruimte biedt aan docenten om met nieuwe technieken te werken. Zij zouden bij uitstek de tijd moeten hebben om te experimenteren en te ontdekken. Dat zou het goede voorbeeld zijn. Natuurlijk kan nieuwe media en internet helpen. Het biedt meer ruimte voor exploratief leren. Slimme content kan intrinsieke nieuwsgierigheid stimuleren. Locatieve media helpt het klaslokaal open te breken en de stad en het land te gebruiken als context voor leren. Maar nieuwe media kan net zo goed de verkeerde leerhouding bijbrengen. Door bijvoorbeeld beloningsstructuren uit de wereld van gaming over te nemen die intrinsieke interesse ondermijnt. Of door het onderwijs nog anoniemer te maken en leerlingen te reduceren tot een nummer in een volgsysteem.
Niet de iPad zorgt voor het revitaliseren van het onderwijs, maar het centraal zetten van de eigenheid en persoonlijkheid van leerlingen. Een school moet de natuurlijke nieuwsgierigheid en ontwikkeling faciliteren door dialoog centraal te stellen, door het schoolgebouw te verlaten, door te leren met en van ouderen en door op zoek te gaan naar de eigen vragen en betrokkenheid bij de wereld. Een radicale breuk met de bestaande scholensystemen. Alle initiatieven die nieuwe wegen bewandelen juich ik dan ook van harte toe.
