Vrijdag 6 maart lanceerde Waag in haar makerslab op de Nieuwmarkt Code for NL: een initiatief dat innovatie fellows koppelt aan professionals van de (semi-)overheid. De één weet alles van de nieuwste techniek, de ander heeft de bestuurlijke kennis. En samen kunnen zij concrete ICT-oplossingen smeden om maatschappelijke problemen te tackelen.
Het aangezicht van een groep (soort-van-)ambtenaren in de weer met klossen garen, houten pionnen, kartonnen dozen en stadsplattegronden levert een grappig plaatje op. Het is misschien wel wat je krijgt als je innovatieve techneuten en ontwerpers koppelt aan professionals uit het publieke domein. Vrijdag kwamen ze gezamenlijk, tijdens de 'crowdsensing'-workshop die op het programma stond, in record tempo tot speelse oplossingen voor complexe stedelijke problematiek.
Afwijkend perspectief
Stedelijke eenzaamheid te lijf gaan met een bordspel, met een zelf gefabriceerd meetinstrument of met een slimme app: het zijn natuurlijke maar simpele voorbeelden van hoe innovation fellows complexe problemen benaderen. Bij de lancering vrijdag moest het in immers een paar uurtjes. Maar de essentie bleef overeind. Het gaat er om een afwijkend perspectief en technologische kennis van waarde te laten zijn in het publieke domein. Die kan voor de overheid zomaar cruciaal zijn als zij haar ambities op ICT-vlak waar wil maken.
De cynicus - "moet dat, een ganzenbordende beleidsmaker?" - werd vrijdag al vroeg, en met grof geschut, de mond gesnoerd. Catherine Bracy van de Amerikaanse evenknie van Code for NL, Code for America, trapte de Hollandse lancering af met een aantal opvallende statements over het functioneren van Amerikaanse overheidsdiensten. Zo faalt daar 94% van de ICT-projecten. En is het vertrouwen van burgers in de overheid op een historisch dieptepunt beland. Natuurlijk zijn die percentages niet zomaar één op één naar Nederland te vertalen. Dat neemt niet weg dat haar ervaringen met Code for America vrijdag interessante praktijkvoorbeelden opleverden.
Dwalingen
Zo zag Bracy de met bloed, zweet en tranen tot stand gekomen affordable healthcare act van Obama bijna mislukken door iets 'simpels' als een slechte website - het scheelde weinig of jaren werk en honderden miljoenen waren verkwanseld. En Nederland kent op eigen schaal ongetwijfeld haar eigen dwalingen. De vraag is: hoe kan dit beter, en wat kan de creatieve technologie daaraan bijdragen? Wát je doet is minder belangrijk dan hóe je het doet, was de boodschap van eigenlijk alle sprekers vrijdag.
"Je verandert een organisatie alleen door de taal van de organisatie te veranderen", stelde de Britse Tom Loosemore, na Bracy. Hij sprak vrijdag in De Waag in zijn rol als vice-directeur digitale diensten van het Verenigd Koninkrijk. Loosemore werkte jaren in de private sector en was zelf ooit civic hacker. In dienst van de overheid voerde hij een cultuurverandering (lees: shock) door waarbij design thinking leidend was. Zijn devies: weg met stropdassen en hiërarchie, en in plaats daarvan vol inzetten op open source en innovatie. Dat allemaal van onderaf georganiseerd, in multidisciplinaire teams, en op revolutionaire wijze. Loosemore hervormde op die manier www.gov.uk, en won daarmee een design award.
Controle is een illusie
Loosemoore bracht het hart van zijn digitale overheidsdienst terug tot een multidisciplinair team van vijfhonderd mensen. Hij hield een pleidooi voor klein beginnen, voor al lerende (en falende) zowel een team als software te bouwen. Om de controle terug te krijgen moet je kennelijk het idee loslaten dat je overal invloed op hebt. Dat was ook waar directeur Marleen Stikker van Waag vrijdagochtend mee afsloot. Volledige controle is een illusie. Maar door te ervoor te zorgen dat je de juiste kennis in huis hebt, en door bestaande, al dan niet slimme, stedelijke initiatieven in (ICT)-ambities mee te nemen, kun je een eind komen. Of zoals Bracy het zei: "The government can work for the people and by the people in 21st century''. Zo bezien is het stadsganzenbord misschien wel een uitstekend vertrekpunt.
Het fotoverslag van de lancering kun je hier terugvinden.
