Digitalisering speelt een steeds grotere rol in ons dagelijks leven en heeft steeds meer invloed op onze samenleving. Dat biedt kansen voor mensen, bedrijven en overheden, maar er kleven ook risico’s aan. Grondrechten, mensenrechten, publieke waarden en fundamentele rechtsstatelijke principes komen in de knel.
Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van algoritmes door de overheid en de effecten daarvan op kwetsbare groepen in onze samenleving als gevolg van discriminatie en vooroordelen. Maar ook de invloed van de macht van Big Tech-bedrijven op onze vrijheid, onze privacy en onze democratie is een belangrijk politiek onderwerp van discussie. Of de invloed die sociale media hebben op onze maatschappelijke discussie, radicalisering en polarisering van de samenleving en uitholling van de democratie. En wat dacht je van openheid en transparantie van de overheid met betrekking tot surveillance-maatregelen en dataverzameling?
Om de politiek te stimuleren om tot oplossingen te komen voor deze maatschappelijke problemen hebben Amnesty International, Open State Foundation, PublicSpaces, SETUP, Waag en Bits of Freedom, in samenwerking met IMPAKT Festival, het initiatief genomen om tot een digitaal stembusakkoord te komen. In het akkoord staan een aantal punten waarop de politiek volgens deze organisaties de komende kabinetsperiode actie moet ondernemen.
De volgende punten zijn opgenomen in het akkoord:
- Sociale media worden op een maatschappelijk verantwoorde manier ingericht door middel van certificering van aanbevelingsalgoritmes, het toelaten van algoritmes van derden en strenge handhaving van Europese wetgeving (DSA, DMA, AI-act).
- Het toezicht op algoritmische besluitvorming door de overheid wordt versterkt met een verplichte mensenrechtentoets en opname in het algoritmeregister van hoog-risico algoritmen.
- De overheid gaat meer investeren in onafhankelijke digitale publieke ruimtes: alternatieven voor diensten van grote technologiebedrijven, maar dan gebaseerd op publieke waarden.
- Er worden maatregelen genomen om kinderen online beter te beschermen. Zij moeten zich online vrij kunnen ontwikkelen zonder surveillance, privacyschendingen en algoritmische manipulatie.
- Gebruik van open broncode-software en open standaarden wordt verplicht voor de overheid en publieke organisaties.
- De implementatie van de wet open overheid wordt nieuwe kracht bijgezet.
- De overheid brengt haar informatiehuishouding op orde.
- De partijen dragen zorg voor een vrije publieke ruimte met respect voor het demonstratierecht en vrijheid voor meningsuiting. Geen gezichtsherkenning in de publieke ruimte of disproportionele surveillancemiddelen.
- Cookiewetgeving wordt streng gehandhaafd en overheidswebsites zijn vrij van tracking cookies.
- Tot slot komt er een minister van Digitale Zaken.
Afgelopen zaterdag 4 november werd het akkoord op het IMPAKT Festival ondertekend door acht politieke partijen: D66, GroenLinks/PvdA, SP, Partij voor de Dieren, Volt, ChristenUnie, Bij1 en de Piratenpartij/De Groenen. NSC, de partij van Pieter Omtzigt, gaf aan zich inhoudelijk te kunnen vinden in de gedachte achter het akkoord, ook al is de partij terughoudend in het sluiten van stembusakkoorden.
Daarmee is er volgens de peilingen een meerderheid in de Tweede Kamer voor het Digitale Stembusakkoord. Tijdens de formatie kan het akkoord dienen als blauwdruk voor de digitale agenda van het nieuwe kabinet.
Bekijk de inhoud van het akkoord.
Bron: Bits of Freedom
