Hoe meten we de effecten van de politieke partijprogramma’s? Traditioneel is het CPB het instituut dat de wensen en ideeën doorrekent. Maar zijn de modellen die het CPB gebruikt nog wel up-to-date? Kun je een probleem oplossen met hetzelfde systeem waarin het is gecreëerd? Met deze vragen begon het Open Planbureau haar zoektocht. Tijdens de eerste bijeenkomst werd een aanzet gedaan voor deze complexe maar noodzakelijke ontdekkingsreis.
Verkiezingsprogramma's
Een kleine veertig mensen, van zeer diverse achtergrond, verzamelde zich in het Theatrum Anatomicum van de Waag. Marleen Stikker, directeur van Waag, leidde de middag in. Het idee om een soort Open Planbureau te organiseren stamt al uit de jaren negentig, vertelde ze. Het Centraal Planbureau begon toen met de doorrekening van verkiezingsprogramma’s, waardoor de programma's een gezamenlijk referentiepunt kregen. Maar moeten de publieke waarden zich aanpassen aan de CPB-modellen, of moeten de modellen zich aanpassen aan de waarden van het publiek? In 2016 lijkt deze vraag volgens Marleen urgenter dan ooit.
Conceptueel kader
Het conceptuele kader waarmee het Open Planbureau van start gaat, is dat van de ‘commons’, het gemeengoed. Na een ferme introductie van Socrates Schouten op dit thema gingen de deelnemers in groepen aan de slag. Na een uur van bedachtzame gesprekken was de eerste en voorname conclusie: het begrippenkader is cruciaal. Willen we als Open Planbureau slagen, en als samenleving in het algemeen stappen vooruit zetten, dan is een zekere ‘herbronning’ nodig om onze waarden, verwachtingen en rollen opnieuw bespreekbaar te kunnen maken. Zo’n begrippenkader zou tegelijkertijd ruimte moeten bieden aan de professionele omgeving voor gedetailleerde analyses, als intuïtief, herkenbaar en bruikbaar zijn voor het grote publiek.
Welke rol kan het Open Planbureau dan innemen? Iedereen was het erover eens dat de verbreding van perspectief zeer nodig en waardevol is. Maar hoe? Dit zal de komende bijeenkomst verder moeten worden uitgedacht. De toegevoegde waarde van het Open Planbureau zit hem daarbij niet zozeer in feiten of doorrekenen, maar om het agenderen van actuele processen. Voor de één was het aanleiding om een ‘Centraal Pijnbureau’ uit te roepen, terwijl de ander graag als een schil ‘om’ het CPB zou willen functioneren en de feitenrijkdom van dat instituut juist zoveel mogelijk te benutten en politieker te maken.
