Over informatiegebruik en stoppen met documentdenken
Wat zijn de uitdagingen voor de archieffunctie in de komende 5 jaar? Op vrijdag 22 april spraken 15 mensen uit de archief- en informatiewereld onder leiding van professor Albert Meijer over The Future of Archives. Hoe draagt de archieffunctie bij aan bedrijfsvoering, democratische verantwoording en cultuurhistorie in het digitale tijdperk? Meerdere deelnemers voegden daar aan toe: “We denken nog steeds alleen in papier. Hoe laten we dat los?” Al brainstormend bespraken aanwezigen technologische en sociale thema’s die verder uitgewerkt worden onder de noemer 'Archieflab'.
Maatschappelijk rendement
De deelnemers daagden elkaar uit om het traditionele kader van 'bewaren' en 'toegankelijk maken' te doorbreken, en zo opnieuw te kijken naar maatschappelijk rendement en de waarde van archief voor gebruikers. Het gebruik van informatie verandert. En ook ontwikkelingen als de participatiesamenleving, toenemende decentralisering en het open-databeleid dat burgers ‘direct’ inzage in gegevens geeft hebben daar invloed op. Een belangrijke reden om de archieffunctie toekomstvast te willen maken blijft volgens Marens Engelhard (algemene rijksarchivaris) dat mensen ook in de verre toekomst “behoefte blijven houden aan informatie over onze tijd waarvan ze er op aan kunnen dat die dan nog zo is zoals ze nu gemaakt is: betrouwbaar en authentiek. Als we daar niet vanuit gaan hoeven we ons nu niet druk te maken.”
Het gesprek over het effect van technologie leidde al snel tot het besef dat het nodig is om los te komen van document-denken en ook te kijken naar informatie buiten de traditionele (beheer)systemen. Informatie bevindt zich niet meer op één plek en door ontwikkelingen als big-datatechnologie en het Internet of Things ontstaan er steeds meer grote dataverzamelingen. "Gaat de archivaris deze data in de toekomst zelf nog beheren, of gaan we de algoritmes bewaren die context geven aan de datasets?", aldus Mette van Essen van het Nationaal Archief. De aanwezigen kozen meerdere onderwerpen om uit te werken, zoals automatische metadatering, authenticiteit in combinatie met block-chaintechnologie, standaardisering, informatieveiligheid, en de betekenis van selecteren en vernietigen in een digitaal tijdperk.
Start van twee projecten
Na deze kick-off starten twee projecten in opdracht van Archief 2020. Professor Albert Meijer gaat vanuit het departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap van de Universiteit Utrecht aan de slag om klassieke (archief)begrippen naast nieuwe maatschappelijke trends te zetten. Hij start binnenkort met interviews en documentanalyses. En Waag organiseert na de zomer twee 'bootcamps'.
Dick van Dijk licht toe: "We creëren een creatieve plek waar je met een multidisciplinair team buiten de waan van de dag kan nadenken over praktische acties en oplossingen voor principiële discussies. Daarbij kijken we ook naar vergelijkbare vragen en ontwikkelingen in andere sectoren."
