Voor kinderen is het gebruik van het internet een vanzelfsprekendheid. Maar weinig kinderen leren op school hoe het internet werkt, wie er de baas is en hoe je je in het dataverkeer kan beschermen (of waarom je dat zou willen). Het is belangrijk dat kinderen die hun (online) identiteit ontwikkelen zich bewust zijn van de werking van het internet. Daarom zijn we samen met Bits of Freedom en Netwerk Democratie inmiddels een jaar bezig met Cryptokids. Vanuit dit project creëren en bieden we passend onderwijsmateriaal aan om bewustwording over het internet te vergroten en van leerlingen en leerkrachten bewustere internetgebruikers te maken. Cryptokids is straks gratis toegankelijk voor groep 7/8 van de basisschool en klas 1/2 van de middelbare school.
Inmiddels zijn we een eind op weg met de ontwikkeling van het materiaal. In co-creatie sessies op het Hyperion Lyceum in Amsterdam is de eerste versie van het lesmateriaal getest. We wilden leren welke werkvormen goed werkten, welke invalshoek op het thema relevant werd gevonden en wat de technische kennis van deze 2 VWO-ers was. Uit feedback van docenten, leerlingen en projectteamleden is gebleken dat we qua lesmateriaal de volgende modules moeten ontwikkelen om aan te sluiten bij de belevingswereld van de doelgroep:
- Hoe bewaar je een geheim? Over privacy en waarom je zelf mag bepalen welke informatie je met wie deelt.
- Wat deel je met wie? Over ouderwetse encryptiemethodes, sleutels, codes en gecodeerde teksten.
- Wie kan er meelezen op internet? Over de techniek achter je wifinetwerk, zeekabels en serverruimtes.
- Wat mag er van jou bewaard worden? Over grote bedrijven, advertenties en cookies.
- Wie is de baas van het internet? Over data, algoritmes en hoe patronen in data steeds belangrijker worden op het internet.
- Hoe kraak je een geheim? Over hoe encryptie vandaag de dag werkt, en wat je zelf kunt doen om je informatie af te schermen.
Iedere module is opgebouwd uit drie delen. Het eerste deel richt zich op het prikkelen van de leerlingen: dit wordt gedaan middels een centrale vraag die betrekking heeft op het onderwerp van de module. Het tweede deel richt zich op ervaren: dit wordt gedaan middels een spel en/of door doe-opdrachten. Het laatste deel richt zich op begrijpen: dit wordt gedaan door telkens terug te komen op de centrale vraag “wie is nu de baas van het internet?” Vanuit iedere module zijn hierop namelijk meerdere antwoorden mogelijk.
De testsessies hebben ons geholpen om het lesmateriaal echt aan te passen aan de belevingswereld en behoeften van de leerlingen. Zo leerden we dat leerlingen niet zitten te wachten op metaforen en versimpelingen (‘het internet is als een bos…’) waarvan we zelf juist veronderstelden dat ze veel inzichtelijk zouden maken. Leerlingen wilden gewoon écht weten hoe het zit en hoe de techniek precies werkt. Daarbij hoeft jargon niet geschuwd te worden. Al snel ging het over routers en zendmasten, encryptie, cookies, data en algoritmes. Ook hebben we ook geleerd dat onze naam moet veranderen voor het middelbaar onderwijs, want Cryptokids wordt door de oudere kinderen toch als kinderachtig ervaren. Verder werden de maakopdrachten erg gewaardeerd, bijvoorbeeld toen we met oude encryptiemethodes zelf escape rooms bouwden. En competitie werkt altijd goed, als eerste een encryptie-puzzel oplossen of het pad van een Whatsapp-bericht uitwerken. Dat werkte ook zeer motiverend voor de klas.
De komende tijd gaan we verder met het project en zullen we de lesmaterialen op een projectwebsite delen (planning is najaar 2017). Verder gaan we ook aan de slag om verder te testen op een basisschool. Ook zullen we het materiaal bij meer leraren onder de aandacht brengen. We gaan verder om bewustwording over het internet te vergroten en van leerlingen en leerkrachten bewustere internetgebruikers te maken. Vanuit dat verhoogde bewustzijn kan dan ook meer kritisch gekeken worden naar hoe het internet wordt ingezet op en door school. Wat moeten leraren en leerlingen eigenlijk vinden van Google for education op school? En waarom geven sommige leraren via WhatsApp hun cijfers door en anderen niet? Dat gesprek wordt wat ons betreft niet alleen gevoerd met het schoolbestuur, maar met de hele klas.
Cryptokids word mede mogelijk gemaakt door SIDN Fonds, Internet4all en Fonds21.
