Waag werkt aan het project MicroDonor. We onderzoeken of een systeem van microdonaties een geschikt verdienmodel is voor open-source ontwikkelaars, contentmakers en culturele instellingen die niet hun geld willen verdienen met de persoonsgegevens van hun gebruikers. Hiervoor gaan we met allerlei experts in gesprek. In deze blog doen we verslag van de co-designsessies die we de afgelopen weken organiseerden.
Zie voor achtergrond bij dit project:
MicroDonor: wat gebeurt er voor én achter de schermen?
MicroDonor: eerste verkenning van de technologie
MicroDonor: op naar een open-source verdienmodel
MicroDonor: het project
Waag staat voor open, eerlijke, en inclusieve technologie. Vorig jaar presenteerden we in de Routekaart Digitale Toekomst het Public Stack-model, wat stap voor stap laat zien hoe we tot dit soort technologie kunnen komen. Bij deze technologie, die gestoeld is op gedeelde maatschappelijke waarden, horen eerlijke verdienmodellen die de burger centraal stellen. Inmiddels doen we al een paar maanden onderzoek naar web monetization. Wellicht ben je zelfs al vanaf het begin op de hoogte via deze blogseries. ‘Web monetization’ houdt in dat Internetgebruikers kleine bedragen (microbetalingen) kunnen overmaken voor online content of diensten – mogelijk gemaakt door de Web Monetization-standaard en gefaciliteerd door blockchaintechnologie met het Interledger Protocol.
Dit proces van microbetalingen tussen gebruikers en aanbieders van content en diensten verloopt momenteel via Coil. Als content- of serviceprovider sluit je je hierbij aan door een wallet aan te maken (via bv. Uphold) en een payment pointer te installeren op je site; als gebruiker maak je bij Coil een account aan met een kleine maandelijkse bijdrage die vervolgens verdeeld wordt over de aangesloten organisaties. Je installeert daarbij de Coil webextensie, die ‘aan’ springt zodra je op een ‘monetizet’ website belandt. Bij Waag bouwen we een prototype voor een tweede extensie, naast die van Coil. Met deze MicroDonor webextensie krijgt de gebruiker meer controle over zijn betalingen en worden microbetalingen microdonaties. Daarnaast denken we na over de ideale toepassing en vormgeving van web monetization, voorbij dit concrete prototype.
Co-designsessies
Omdat het een relatief nieuw thema is waar we zelf aanvankelijk weinig vanaf wisten, besloten we een aantal co-designsessies te organiseren om samen met anderen te brainstormen over microbetalingen (lees: de bredere inzet van web monetization) en microdonaties (lees: het prototype voor onze webextensie). Uiteraard volledig online, middels een combinatie van videobellen en Miro (hieronder een sfeerimpressie). In groepen van tussen de zes en tien deelnemers, waarvan sommigen terugkerend en anderen eenmalig meededen, liepen we allerlei aspecten van web monetization langs.
Onder de deelnemers waren zelfstandige internetpioniers en experts op het gebied van alternatieve financieringssytemen, maar ook nieuwszenders, culturele instellingen en community currency initiatieven (o.a. BBC, MoneyLab en Commons Stack). Ook collega’s van Waag zelf schoven aan om vanuit de eigen organisatie mee te denken. Tijdens het kennisrondje aan het begin van de sessies, wat we ‘in real life’ deden aan de hand van gekleurde voorwerpen die deelnemers voor hun camera hielden, werd meteen al duidelijk dat we als gezelschap een mix aan waardevolle expertise bezaten. Ook specifiek op het gebied van web monetization waren er verschillende ervaringen: waar sommigen expliciet uit de cryptocurrency-hoek kwamen of zelf geëxperimenteerd hadden met microbetalingen, waren anderen relatief nieuw tot het onderwerp. Dit uitte zich in levendige discussies over uiteenlopende thema’s, van tokenization en kwadratische waardesystemen tot het basisinkomen en fysieke microbetalingen. Bijkomend voordeel van het huidige digitale tijdperk was de geografische verscheidenheid: deelnemers belden vanuit allerlei werelddelen in, van Canada tot Thailand en van Kenya tot Duitsland en Engeland.
De opzet
Tijdens de eerste sessie op 22 april richtten we ons op het perspectief van de creatieve sector: waarom en onder welke voorwaarden zouden contentmakers en culturele instellingen gebruik maken van een microbetalingen-systeem? Sterk naar voren kwam de waarde van microbetalingen als aanvullend systeem op bestaande verdienmodellen (en niet persé in plaats van), omwille van het beperkte bedrag en om te voorkomen dat betaling leidt tot uitsluiting van bepaalde gebruikers. Ook de technische complexiteit werd onderstreept. Daarnaast opperde een deelnemer de term ‘microlidmaatschappen’, doordat je via microdonaties ‘lid’ kunt zijn van verschillende omroepen of platformen tegelijkertijd in plaats van met een hoger bedrag vast te zitten aan één organisatie of omroep.
De sessie op 6 mei had een meer technische insteek en richtte zich op het (open-source) ontwikkelaarsperspectief. Hierin discussieerden we in break-out groepen over twee concrete onderdelen van een microbetalingen-systeem, voortbouwend op uitdagingen die eerder naar voren kwamen: het risico van perverse prikkels (Hoe garanderen we de kwaliteit van content, en voorkom je zogenaamde “dark patterns”?) en de granulariteit van de ‘beneficiaries’ (Hoe garandeer je dat het geld ook echt op de juiste plek terechtkomt?). ‘Beneficiaries’ zijn hierbij de makers, ontwikkelaars en digitale platforms, oftewel de ontvangende partijen. Tijdens de laatste sessie van 20 mei, zoals te zien is op het ‘digitale whitebord’ hieronder, werkten we wederom in break-out groepen, ook deze keer aan twee concrete designuitdagingen: hoe gebruikers zover te krijgen op een dergelijk systeem over te stappen, en het concept van (content) collectieven – waarover later meer.
Het speelveld
Waar het tijdens het publieksprogramma (hier terug te kijken) en de eerste co-designsessie nog voornamelijk ging over mogelijke uitdagingen en problematische aspecten van web monetization, werden de sessies gaandeweg meer oplossingsgericht en konden we steeds meer inzoomen op gerichtere thema’s. Uiteindelijk komt de discussie rondom de implementatie van microbetalingen grotendeels neer op het speelveld. Web monetization zou een compleet nieuwe (betalings)infrastructuur kunnen worden, gebouwd op de webstandaard (‘Web Monetization’) en het Interledger Protocol. Hoe richten we deze in? Wie ontwerpt, beheert of bezit deze nieuwe infrastructuur?
In veel gesprekken ging het over de gebruiker, als consument van digitale content en diensten. Een bredere adoptie van een microbetalingen systeem vereist ten eerste dat zo’n systeem begrijpelijk en laagdrempelig is voor de meeste mensen. De microdonor webextensie probeert het model gebruikersvriendelijker te maken door de gebruiker bijvoorbeeld in staat te stellen bepaalde instellingen zelf aan te passen. Daarnaast vergt het ‘succes’ van een web monetization systeem een compleet nieuwe mentaliteit, een paradigm shift naar het expliciet ‘monetizen’ van digitale diensten en content. Veel gebruikers beseffen niet dat ze op dit moment ook al betalen, zij het op andere wijze: met hun persoonsgegevens en de daaraan verbonden marketingwaarde. Web monetization biedt potentie, maar de vraag is of het wél de ideale route is. Digitale content en diensten worden zo verder gekapitaliseerd en daarmee een kwestie van vraag en aanbod. En wat is dan een eerlijke prijs, zeker voor content en diensten die een publieke waarde (zouden moeten) hebben die nu vaak unmonetized blijft?
Dit brengt ons tot het beneficiary vraagstuk. Hoe te voorkomen dat vooral grotere, high-profile platforms baat hebben bij een microbetalingen systeem, waarbij de kwantiteit van content boven kwaliteit komt te liggen en kleinere aanbieders onvindbaar blijven? Oftewel, hoe zorgen we dat monetization gekoppeld aan streaming (en dus ‘clicks’) niet tot perverse prikkels als clickbait leidt en daarmee de ‘attention economy’ enkel versterkt? De aanbieder van een dienst of van content is vrijwel nooit één beneficiary; hoe komt het geld nou écht terecht op de juiste plek (op welk granulariteitsniveau belandt de donatie)? Hoe beloon je de gebruiker wanneer die in steeds belangrijkere mate ook mede content creator is? Hoe schrijf je je als organisatie of individu überhaupt in om gemonetizet te worden? Samengevat: hoe houden we het een open en eerlijk speelveld?
Hier een weergave van hoe de MicroDonor webextensie er nu uit ziet:
Collectief model
Een aantal van deze uitdagingen proberen we met de MicroDonor extensie te ondervangen. Door de volledige ‘stack’ van beneficiaries achter een platform bloot te leggen wordt de granulariteit inzichtelijk gemaakt, en door gebruikers de optie te geven een maximumbedrag per beneficiary in te stellen is er minder aanleiding tot clickbait. Andere uitdagingen komen samen in een specifieke oplossingsrichting: het idee van ‘collectieven’ van content en platforms, als een soort ‘package branding’ rondom bepaalde gedeelde waarden of vergelijkbare diensten. Deze ‘content pools’ zijn voor een deel meritocratisch in de zin dat opbrengsten verdeeld worden op basis van bijdrage (maar niet op basis van totale clicks op de content), en zouden daarnaast op solidariteit gebouwd zijn (van grotere partijen richting kleinere partijen), zoals nu ook het geval binnen bijvoorbeeld journalistieke platforms.
Een dergelijk model heeft potentie, zeker in de zin van de vindbaarheid (‘discoverability’) van kleinere contentmakers en platforms. De exacte governance blijft echter een open vraag. ‘Endorsement’, oftewel het proces van toelating tot het collectief, zou een P2P-proces kunnen zijn waarbij de ‘leden’ toetsen of wordt voldaan aan de kwaliteitseisen. Vertrouwen speelt hierbij een grote rol. Anderzijds kun je denken aan (een combinatie met) een curator model, waarbij een centrale gatekeeper de toegang tot de zogenaamde ‘ethical registry’ (lijst van goedgekeurde beneficiaries) beheert.
Binnen het speelveld is zo’n derde partij, een intermediary, misschien wel onontkoombaar. Idealiter verlopen microbetalingen compleet peer-2-peer zonder een partij als Coil, maar het voordeel van een web monetization provider is dat het niet precies nagaat wie op welk platform heeft gezeten en dus privacy-vriendelijker werkt. In een van de sessies werd een rol voor banken geopperd: banken zouden als gevestigd onderdeel van de huidige financiële infrastructuur kunnen fungeren als ‘provider’ (en dus beheerder van de geldstromen), waarbij een tweede, maatschappelijke partij als curator optreedt en de voorwaarden voor monetization schept en toezicht houdt. Ook dit is een idee wat verder uitgewerkt dient te worden: is dit rendabel voor een bank, en zouden zij daarbij gebruik moeten maken van ledger-technologie?
En nu?
Kortom, veel nieuwe inzichten en ideeën, waarvan we de belangrijkste terugkerende onderwerpen hierboven hebben geprobeerd te benoemen. De sessies tonen nog maar eens de waarde van het samenbrengen van mensen uit allerlei verschillende hoeken. In juni presenteren we het prototype voor de MicroDonor-webextensie op een publiek evenement, en in een publiek rapport onderbouwen we onze bevindingen en aanbevelingen omtrent microbetalingen. Het blijft zoeken naar de balans tussen wat nu al kan, en waar we idealiter heen zouden willen (ook bijvoorbeeld op het gebied van cryptocurrencies). Dit project loopt ten einde, maar de gezamenlijke kennis die we hebben gecreëerd zal ongetwijfeld weer tot volgende initiatieven leiden.
