In het kader van ons experiment Mij niet gezien probeert Waag tot en met de zomer bij verschillende evenementen uit hoe we om kunnen gaan met fotografie en de privacy van de bezoekers. Om de privacy van bezoekers van onze evenementen te waarborgen, moeten we hen toestemming vragen voor we persoonlijke data verwerken - en een foto is persoonlijke data. Maar hoe pak je dit in de praktijk aan?
Tijdens de jaarlijkse lezing De staat van het internet experimenteerden we voor het eerst met een methode waarmee we de bezoekers om toestemming vroegen voor het nemen van hun foto. We gingen daarbij uit van het principe van informed consent: mensen die op de foto wilden, moesten daar bewust voor kiezen nadat ze geïnformeerd waren over wat er met de foto's zou gebeuren. Zij konden bij dit evenement een groene sticker op hun linkerschouder plakken, zodat ook voor de fotograaf duidelijk was dat deze mensen erin toestemden dat ze gefotografeerd werden. Mensen die niet gefotografeerd wilden worden, konden een rode sticker op hun linkerschouder plakken.
Voldeden we aan de wet?
Zoals te zien is op het bord, moesten de mensen die niet op de foto wilden meer tekst lezen dan de mensen die wel op de foto wilden. Ook kregen we van sommige bezoekers de feedback dat het gebruik van de kleuren rood en groen al bias meegaf: de kleur groen staat voor iets positiefs, de kleur rood voor iets negatiefs.
Daarnaast gaven we mensen met dit bord twee keuzes: of je foto's komen overal, of je komt niet op de foto te staan - maar wat als iemand best op de foto wil, zo lang deze maar niet op Twitter wordt geplaatst? En dan nog een beperking: doordat de foto's van mensen die toestemmen op verschillende sociale netwerken terechtkomen, stemmen ze ook in met de voorwaarden die die sociale netwerken hebben voor het verwerken van hun foto's. Als we die voorwaarden ook op het bord zouden moeten zetten, zouden de aanwezigen een boek hebben moeten lezen voor ze wel of niet informed consent hadden gegeven.
Er zijn dus een aantal nuances die een echte keuze voor informed consent in dit geval niet mogelijk maakten. Wel voldeden we op deze manier een stuk beter aan de wet dan normaal gesproken: nu konden mensen zelf bepalen of ze wel of niet op de foto wilden, terwijl deze vraag normaal gesproken niet gesteld wordt en iedereen op de foto kan worden gezet.
Was het handig?
Hoe handig was het gebruik van het bord en de stickers tijdens het evenement? We merkten dat de registratie van bezoekers langer duurde, omdat we dit moment gebruikten om bezoekers te informeren over de stickers en hen verzochten een kleur te kiezen. Daardoor ging De staat van het internet later van start dan de bedoeling was. Wel hadden we het idee dat (bijna) iedereen ook daadwerkelijk een sticker plakte - dit los van een aantal mensen die zowel een rode- als een groene sticker op hun schouder plakten, waardoor de betekenis ervan voor ons wegviel.
'Doordat mensen over hun rechten hadden nagedacht, werd ik als fotograaf gered van ongemakkelijke momenten.'
Ook viel het op dat mensen vrij snel instemden met het idee dat ze een sticker op hun schouder moesten plakken. Sommige mensen vroegen om meer informatie, maar over het algemeen denken we dat dit voor het publiek een gebruiksvriendelijke methode is.
Fotograaf Ilyas Sarib gaf aan dat de methode voor hem zowel voor- als nadelen had: 'Doordat mensen over hun rechten hadden nagedacht, werd ik als fotograaf gered van ongemakkelijke momenten. Mensen die groene stickers opdeden, werden een stuk meer benaderbaar voor het maken van foto's dan normaal gesproken bij evenementen het geval is. Ik vond het fijn dat ik niet hoefde te 'zoeken' naar mensen die het niet erg vonden op de foto te gaan, en dat ik in plaats daarvan alleen maar snel de ruimte rond hoefde te kijken. Het werd wel vervelend wanneer er groepjes mensen stonden waarvan de ene helft groene, en de andere helft rode stickers op had geplakt.'
In de uiteindelijke fotoselectie zaten geen foto's van mensen die een rode sticker geplakt hadden, waardoor we ook geen moeite hebben gehad met nabewerking en het onherkenbaar moeten maken van foto's. De esthetische waarde en het doel van de foto's bleven hiermee behouden. Wel merkten we dat het belangrijk was de fotograaf vooraf goed in te lichten over de gebruikte methode.
Bekijk de foto's van De staat van het internet 2020
Al met al denken we dus dat deze methode werkbaar is, maar dat je als organisatie rekening moet houden met enig tijdsverlies bij binnenkomst van de bezoekers, en met het feit dat je nooit honderd procent aan informed consent kunt doen.
We maken binnenkort bekend bij welk evenement van Waag we een nieuwe methode zullen testen in het kader van 'Mij niet gezien'.
