Op donderdag 5 september 2013 vond de derde proeftuindag plaats in het kader van het project Planten voor de Toekomst. Deze keer plantten we onszelf in de Hortus botanicus Leiden, waar koningin Maxima een dag eerder de vernieuwde tropische kas opende.
De dag start met enthousiaste presentaties van de deelnemers over één of meer bezoekers van hun tuin. Iedere deelnemer heeft de afgelopen week een portret van een bezoeker gemaakt om zo het publiek van de tuinen een ‘gezicht te geven’: denk aan grootouders met hun kleinkinderen, fotografen en schilderaars, jonge gezinnen, stelletjes, en gepensioneerden. Sommige portretten zijn gebaseerd op interviews met bezoekers, sommigen zijn een optelling van meerdere bezoekers, en in sommigen klinkt de mening van de maker door ☺. Deze portretten vormen het uitgangspunt om een aantal quick and dirty prototypes uit te werken. Doel hiervan is de verhalen die de tuinen kunnen vertellen concreet te maken, de inzet van de collectie urgent te maken en linken en overeenkomsten tussen de tuinen zichtbaar te maken.
We hebben daarom vooraf drie verschillende technische toepassingen geselecteerd die interessant zijn om samen te verkennen. Deze drie toepassingen zijn niet zomaar gekozen, maar representeren verschillende invalshoeken én stellen de deelnemers in staat zelf in een aantal uurtjes op een snelle manier prototypes te ontwikkelen. Eén groep gaat aan de slag met augmented reality (het verrijken van de dagelijkse werkelijkheid met digitale informatie), één groep gaat aan de slag met Scratch en MaKey MaKey (waarmee je alledaagse dingen verandert in touchpads en gebruikt om je computer aan te sturen) en één groep gaat aan de slag met 7scenes (een verhalenplatform waarmee je interactieve routes kunt maken op een smartphone). De verschillende motivaties van de bezoekers (het zich willen verdiepen, vermaakt willen worden, samen iets beleven, etc.) en de leerervaringen van de vorige sessies (inzet van meerdere van zintuigen, creëren van een actieve houding, etc.) moeten hierin worden samengebracht.
Op basis van eerdere ideeënrichtingen werken de deelnemers in de middag drie prototypes uit. De planten dienen daarbij als inspiratiebron; de deelnemers gaan de tuin in om, zittend of staand naast een plant, te bedenken op welke manier en wat voor verhaal ze willen vertellen over deze plant. Eén van de groepen speelt met de uitnodigende tactiele kwaliteit van een taxus en laat deze boom spreken op het moment dat je hem aanraakt. Vijf papieren handafdrukken zijn daartoe op de boom bevestigd en verbonden met sensoren. De boom vertelt bijvoorbeeld zelf, wanneer je je hand op de schors houdt, dat zijn hout zo hard is dat het gebruikt wordt om pijlen en bogen te maken.
De tweede groep gebruikt de metafoor van een loep (een natuurlijk instrument voor botanisch onderzoek) om een plant nader te onderzoeken. De loep gebruikt, in dit concept, de camera van een ingebouwde iPhone om de werkelijkheid te manipuleren en informatie zichtbaar te maken (in het prototype wordt dit vooralsnog gewoon met pen en papier geïllustreerd). De vorm van de loep nodigt veel meer uit tot in- en uitzoomen dan bijvoorbeeld een camera of telefoon op zich zou doen.
De derde groep maakt een bomenroute door de Hortus met actieve vragen aan de gebruikers; vragen die ook voor de tuin zelf interessant zijn, bijvoorbeeld omdat het antwoord erop niet vaststaat of omdat het iets oplevert om de bezoekers te laten inventariseren welke insecten ze op welk moment zien in een boom. De deelnemers gebruiken (zelf gemaakte) filmpjes, fotomateriaal en audio om de achtergrondverhalen van een aantal bomen over te brengen.
De deelnemers ervaren aan het eind van de dag zelf elkaars prototypes en evalueren deze gezamenlijk. De verschillende achtergronden, wensen en ervaringen van de tuinen wordt daarbij zichtbaar. Het onderzoekende van de loep en het aanraken van een plant om interactie (én gevoel) uit te lokken wordt over het algemeen als spannend bevonden. De teneur is verder dat iedereen verrast is over hoeveel je in zo’n korte tijd kunt bereiken. Om ook de Botanische tuinen die nu niet mee kunnen doen in het proces te betrekken, nemen de deelnemers de komende week contact op met een aangewezen ‘zustertuin’ om ook met hen de ideeën te evalueren.
Volgende week –na alles weer even te laten bezinken- moeten we keuzes maken en werken we één of meer concepten verder uit, zodat dan ook bezoekers van de Hortus Leiden prototypes kunnen uitproberen. We zijn benieuwd naar hun mening en ervaring.
