Jongenskamers in het begin van de jaren ’90, met het geluid van ratelende modems en de geur van gympjes. De uitkomst van het derde Hacking Heritage Lab liet er geen twijfel over bestaan: als je een expositie wil maken van De Digitale Stad (het eerste online sociale platform in Amsterdam begin jaren ’90) moet je die vibe zien over te brengen. Maar is er niet meer te vertellen?
Als de data van De Digitale Stad (DDS) eenmaal veilig in een e-depot staat opgeslagen en voor de komende generaties bewaard is, willen we het graag toegankelijk maken voor een breed publiek. Maar hoe doen we dit? Lizzy Komen van Beeld en Geluid doet onderzoek naar de mogelijkheden voor exposities van DDS. Samen met Amsterdam Museum zijn er doelgroepen bepaald en schetsen gemaakt voor exposities in de brede zin van het woord. Hier zijn drie keuzes in te onderscheiden:
- Een mobiele opstelling in de publieke ruimte.
- Een interactieve installatie in een museumzaal.
- Een web-documentaire voor verdieping.
Op zoek naar ideeën voor verdere uitwerking werden tijdens het Hacking Heritage Lab de deelnemers uitgedaagd om te gaan brainstormen en een concept te ontwikkelen vanuit ieder van de drie denkrichtingen. Alle ideeën die daaruit naar voren kwamen waren pogingen om de ervaring van destijds te doen herbeleven.
Een terugblik op een niche in de recente geschiedenis wordt al snel een wandeling door memory lane, in plaats van een duiding van relevant erfgoed. Begrijpelijk, dat wel. Veel van de deelnemers van de Hacking Heritage Labs zijn oud-bewoners van De Digitale Stad. Zij willen niets liever dan anderen meenemen in hun eigen ervaring en hebben mooie persoonlijke verhalen te vertellen.
Er zijn echter veel meer manieren om data als bron voor een tastbare expositie te gebruiken. Je kunt ‘ervaarbaar’ werk maken dat recht doet aan de verhalen, de herinneringen en context waarin data ook een nieuwe betekenis krijgt. Nieuwe manieren kunnen gezocht worden via herinterpretaties of moderne reflectie, zoals 3D-geprinte sculpturen van Scott Kildall of Oantinken van Z25 (twee van de vele voorbeelden die voorbij kwamen in de inleiding op de middag).
Ward Janssen, ex-curator van MOTI (Museum Of The Image, inmiddels Stedelijk Museum) in Breda en nu hoofd digitale cultuur bij Cinekid, is iemand die hier vaker over nadenkt. Dat bleek uit zijn boeiende en bomvolle presentatie. Hij kijkt naar de sociaal-culturele betekenis van een werk; de dramaturgie van een expositie en het belang van de ‘sokkel’ voor de betekenis van een artefact (een Nintendo in een vitrine is iets anders dan een Nintendo in een jongenskamer). Janssen kijkt naar dergelijke artefacten alsof het kunstwerken zijn.
Laten we de nostalgische verhalen van oud-DDS bewoners combineren met een her-interpretatie of moderne reflectie zoals Janssen die kan geven. Het lijkt me een verrijking voor het ontwikkelen van een toekomstige expositie om een curator uit te nodigen die ervaring heeft met het exposeren van netart en/of cross-mediaal/transmediaal werk, zoals Janssen.
(Visualisaties door Dick van Dijk)
