Door Margot van Ruitenbeek
‘Digitaal Dynamisch Documenteren (DDD)’ is een innovatieproject van Waag en Imagine IC. Met dit project willen we een nieuwe werkvorm aanreiken voor een gelaagde en dynamische benadering van erfgoed. Hiertoe ontwikkelen we een digitale tool waarmee individuele tentoonstellingsbezoekers ervaren dat objecten nooit één vaste betekenis hebben. Via de tool nemen verschillende mensen de bezoeker mee in hún beleving van de getoonde objecten en onderwerpen. Met het project wordt onderzocht hoe emotie-netwerken en technologie kunnen worden ingezet om een dynamisch ‘bijschrift’ te maken, waarin uiteenlopende en veranderlijke gevoelens, associaties, meningen en belangen rond objecten inzichtelijk worden gemaakt. Mijn naam is Margot van Ruitenbeek en ik ben projectleider van DDD vanuit Imagine IC. In deze blog neem ik je mee door de testfase van ons project.
In de tweede fase van het project zijn de eerste prototypen van een dynamische tool samen met het publiek van Imagine IC getest. Vanuit de doelen en ideeën die naar voren kwamen in de brainstormsessies heeft Douwe-Sjoerd Boschman (conceptontwikkelaar) een viertal prototypen ontwikkeld. Gedurende drie middagen hebben Douwe-Sjoerd en ik de prototypen getest met willekeurige bezoekers van ons huis. We voerden tijdens deze testdagen ontzettend waardevolle gesprekken met bezoekers, wat van belang was voor de verder ontwikkeling van de digitale installatie. Als projectmedewerker van DDD bevond ik mij namelijk soms ook in mijn eigen bubbel. Ik verloor het overzicht van wat we wilden bereiken en hoe we dat zouden kunnen bereiken. Daar waar verschillende conceptvormen of vraagstellingen mij heel logisch leken, keek het publiek hier soms met een heel andere blik naar. Door met ons publiek in gesprek te gaan kreeg ik persoonlijk een beter beeld van waar ik het voor doe: jezelf in een ander kunnen verplaatsen en zorgen voor wederzijds begrip.
De verschillende prototypen voor het digitale 'bijschrift' stonden in het teken van balans, ruimte of stem. Bij één van deze prototypen lag de nadruk op het tonen van tegenstellingen in emoties en meningen. Deze manier, zo dachten wij, zou het meest leiden tot het uitlokken van een reactie en daarmee zouden de bezoekers van positie kunnen veranderen. Het werd ons echter snel duidelijk dat het zowel voor de bezoeker als voor de onderzoekers voelde alsof er een mening werd opgedrongen. Voor beide partijen voelde dit onnatuurlijk en vooral erg onprettig. Daarbij veranderden bezoekers hierdoor juist niet van positie, maar bleven zij vaak bij hun eerste gevoel. De uitkomsten bleken het meest interessant wanneer de bezoekers zelf konden navigeren door het brede scala aan verschillende gevoelens, en wanneer zij onderzoekend te werk konden gaan. Een ander prototype ging over een letterlijke vertaling van een emotie-netwerksessie. In theorie leek dit een goed bruikbaar concept, maar in de praktijk bleek al snel dat het voor de individuele tentoonstellingsbezoeker weinig interessant was. De bezoeker miste het ontstaan van een gesprek.
De testfase heeft ons veel handvatten en openstaande vragen opgeleverd voor de doorontwikkeling van de prototypen. Zo vroegen wij ons af of het ethisch verantwoord is om de verzamelde geluidsfragmenten in te delen op gevoelsschaal, of dat het beter is de bezoeker te vragen hoe zíj zich voelen na het beluisteren van de fragmenten. En is het beoogde doel van een positieverandering eigenlijk wel haalbaar met een simpele digitale tool in een tentoonstellingsruimte? Of is bewustwording van het emotie-netwerk rondom een object voldoende? Op deze manier is niet de positieverandering het belangrijkste doel van de installatie, maar het feit dat je elkaar beter leert begrijpen door naar elkaar te luisteren. Dergelijke vragen hebben wij met het projectteam beantwoord om het uiteindelijke prototype te kunnen ontwikkelen dat uitvoerig zal worden getest in de vitrine van Imagine IC. In een volgend blog zal ik meer vertellen over het definitieve prototype.
Reinwardt Academie en Imagine IC zijn in 2014 gaan werken met de term emotie-netwerken. Zij ontwikkelen deze sindsdien tot een methode, sinds 2018 ook in verdere samenwerking met Waag. DDD bouwt voort op de eerdere kennisontwikkeling en betrekt daarin ook de Reinwardt Academie.
Digitaal Dynamisch Documenteren komt tot stand dankzij het Amsterdamse Fonds voor de Kunst.
