Ook dit jaar was Waag te vinden op de Dutch Design Week in Eindhoven. Ons gemist? Een terugblik naar onze activiteiten.
Wanneer je de eerste hal van het Klokgebouw binnen kwam, kon je bijna niet om Waags felgekleurde Future Dome heen. De dome nam je mee naar een realiteit die nu al kan bestaan. Geen patenten, maar open hardware. Geen ellenlange privacy agreements, maar open-source handleidingen en blauwdrukken die laten zien hoe de technologie werkt die je gebruikt. Geen exclusieve, dure wetenschappelijke artikelen, maar burgerwetenschap. Geen winst voor een enkele superrijke, maar winst voor iedereen.
Zes prototypes die Waag samen met haar partners heeft ontwikkelt stonden centraal. Hoe kunnen nieuwe maatschappelijke systemen eruit zien? Luchtkwaliteit meten voor minder dan een tientje, in medische apparatuur hacken of zelf een weerstation in je achtertuin bouwen: open design staat aan de voet van een nieuw economisch systeem.
Stoelendans, maar dan anders
Op het Ketelhuisplein kon je de hele week al dansend meedenken over hoe we iedereen een stoel kunnen bieden. Er is namelijk genoeg plek voor iedereen op de wereld, maar hoe verdelen we het? Waar kun je zelf plaats maken? Tijdens de performance gingen we samen in gesprek over economische groei, waarde, solidariteit, circulariteit en de herinrichting van het economisch systeem. Met muziek van Benjamin Fro en spoken word van Elten Kiene.
De VPRO nam de Stoelendans op in de tien niet te missen VPRO-tips.
Talk 1: Staat van de Burgerwetenschap
In het openingsweekend vond de tweede editie van de Staat van de Burgerwetenschap plaats.
Burgerwetenschappers, wetenschappers en beleidsmedewerkers kwamen samen om het te hebben over burgerschap en hoe verschillende instanties en bewoners met elkaar kunnen samenwerken aan maatschappelijke vraagstukken. Onder moderatie van Kathelijne Vergeer gingen Jean-Paul Close (AiREAS), Emiel Rijshouwer (Erasmus Universiteit) en Maarten van Veen (Gemeente Eindhoven) met elkaar in gesprek over dit onderwerp. Alle drie benadrukten het belang van een publiek-civiele samenwerking: een samenwerking tussen de overheid en maatschappelijke initiatieven. Ze zagen daarbij voor zowel de overheid als de burger een verantwoordelijkheid over thema’s als gezondheid of digitalisering. Hoe ga je om met deze vraagstukken en ontwerp je oplossingen gebaseerd op publieke waarden? Jean-Paul Close van Aireas: ‘burgerschap betekent dat we voor elkaar en met elkaar moeten zorgen. Als burgers moeten we verantwoordelijkheid nemen en niet alles aan de overheid overlaten. Wanneer de een loslaat krijgt de ander ruimte, maar ook de verantwoordelijkheid om daarmee aan de slag te gaan. Het is een wisselwerking.’
Emiel Rijshouwer (Erasmus Universiteit) sloot zich daarbij aan, maar de vraag bleef wel: hoe dan? In het vormgeven van de samenwerking tussen burger en overheid ziet hij een belangrijke rol voor ontwerpers en onderzoekers, maar dan wel midden in de wijk en in contact met bewoners. Ook kunnen onderzoekers data vertalen zodat bewoners inzicht op kunnen doen en in gesprek kunnen gaan. Maarten van Veen van de Gemeente Eindhoven benadrukte dat de overheid open moet staan voor de complexiteit van de wereld, en daar ruimte en tijd voor moet maken. Iedereen stemde afsluitend in dat het voor een duurzame samenwerking tussen burgerinitiatieven en overheid in elk geval belangrijk is vanaf het begin af aan al vooruit te kijken.
Verder met burgerwetenschap? Kom dan naar de Citizen Science Nederland Netwerkmeeting op woensdag 7 december.
De Staat van de Burgerwetenschap wordt gefinancierd door de NWA (Nationale Wetenschapsagenda)-route Smart Liveable Cities.
Talk 2: S+T+ARTS for environmental commons
Eerder dit jaar merkten we op dat opvallend veel werk van de genomineerden en winnaars van de S+T+ARTS Prijs gaan over environmental commons. Hoe komen deze commons tot stand in onze samenleving?
Lees het artikel (in het Engels).
Talk 3: Start making sense
Iedereen die na het bezoek aan de dome nieuwsgierig was naar open design, werd uitgenodigd voor de Start Making Sense-talk op de laatste vrijdag van de DDW. Tijdens het panelgesprek werden standpunten over open technologie gedeeld. Hoe komen we voorbij gesloten technologieën, zodat burgers actief kunnen deelnemen aan het meten van hun omgeving?
We trapten het programma af met een panel waarin vijf burgers die zich bezighouden met sensing hun verhalen, zorgen en uitdagingen deelden. Jean Paul Close, medeoprichter van AiREAS, ziet ‘environmental sensing’ (het meten van je eigen leefomgeving) als een manier om slimme samenlevingen en levensstijlen op te bouwen. Hij stelde belangrijke vragen over wat we van wie mogen verwachten. Zijn scheidslijnen tussen industrie, overheid en maatschappij zinvol als we in wezen allemaal burgers zijn? En hoe kunnen we deze grenzen overstijgen om slimmer te leven?
Dit burgerpanel bood een relevante context voor het opvolgende panel, waarin het waarin het recht van burgers om bij te dragen werd besproken via het Sensing for Justice project. Nadat het panel werd ingeleid door Anna Berti Suman (Marie Curie postdoctoraal onderzoeker De Europese Commissie JRC, projectleider Sensing for Justice), stond het standpunt van de Europese Commissie over door burgers geleide milieumetingen centraal. Dit vormde een mooie brug naar de aanpak van burgerparticipatie door lokale overheden en de gevoeligheden rond deze partnerschappen, waarover Ivonne Jansen Dings sprak (strategisch adviseur technologie, samenleving en ethiek, provincie Zuid-Holland). Twee industriële partners, SODAQ en Seeed Studio, die aanzienlijk investeren in maatschappelijke initiatieven op het gebied van milieumetingen, deelden hun perspectieven op hoe en waarom het belangrijk is om samen te werken met leden van de gemeenschap en hoe zij hun rol zien als hefboom tussen gemeenschap en overheid.
