Hoe kunnen verschillende verhalen burgerwetenschap helpen in het maken van impact? Burgerwetenschap is onderzoek dat met of door burgers gedaan wordt. In het Smart Citizens lab werkt Waag Futurelab aan projecten die burgerwetenschap ondersteunen en bewoners helpen hun leefomgeving te verbeteren. Samen met bewoners meten we bijvoorbeeld geluid, lucht- en waterkwaliteit. Doordat bewoners zelf beschikken over de data, hebben zij een sterkere informatiepositie in het gesprek over hun leefomgeving met overheden en bedrijven.
Maar hoe kom je aan tafel bij die gesprekken over de leefomgeving? Het blijkt vaak nog lastig om de juiste mensen te bereiken of mensen te betrekken die de cijfers lastig vinden om te begrijpen. Het vertellen van verschillende verhalen over burgerwetenschap kan hierbij helpen. Maar hoe doe je dat? Tijdens de Stadskenners meetup die Waag Futurelab samen met Harmen Zijp (van de WAR in Amersfoort) organiseerde stond deze vraag centraal.
Dataverzameling
Vaak vertellen burgerwetenschappers bevlogen over de manier waarop zij data verzamelen, maar vaak zijn deze verhalen erg technisch. Zo vertelde burgerwetenschapper Teus Hagen over zijn onderzoek tijdens Stadskenners. Al vijf jaar is Teus bezig om de milieu- en gezondheidsoverlast van de megastallen in Grubbenvorst aan te kaarten bij de gemeente. Met de Stichting Behoud de Parel meet hij samen met andere bewoners en met het RIVM de luchtkwaliteit. Tijdens Stadskenners vertelde Teus uitgebreid over het meten van fijnstof, stikstof en ammoniak: “We meten technisch gezien met meters die fijnstof meten door het tellen van de deeltjes. We rekenen af in massa, dus we moeten de tellingen omgooien naar massa.” Ook legde hij aan de hand van modellen en processen uit hoe Behoud de Parel is georganiseerd.
Deze verhalen over dataverzameling, analyse en organisatie zijn nodig om andere onderzoekers te bereiken en hen te betrekken in het onderzoek. Met deze technische informatie kunnen de data worden gecheckt op betrouwbaarheid en kan het onderzoek door anderen nagedaan worden. Dankzij Teus zijn kennis over deze aspecten, kon hij in gesprek met het RIVM een fijnstofmeter ophangen op een officieel meetstation. Teus en het RIVM spreken dezelfde taal van metingen en cijfers.
Ervaring
Voor mensen die de data en onderzoekstaal moeilijk vinden om te begrijpen, is het lastig om zich tot deze verhalen te verhouden. Om die mensen mee te krijgen in burgerwetenschap, zijn er andere verhalen nodig. Verhalen waarin niet de meetdata, maar de mens centraal staat. Maar hoe doe je dat? Tijdens de Stadskenners meetup vroegen we een journalist, cartoonist en schrijver om Teus zijn verhaal op een eigen manier na te vertellen.
Het verhaal van journalist Nienke Zoetbrood lag nog het dichtste naast het verhaal van Teus. Als journalist gebruikt zij ook data in haar schrijven. Het verschil tussen het verhaal van Teus en Nienke, is de focus. Nienke legt de nadruk niet op hoe Teus onderzoek doet, maar waarom. Wat drijft hem? "Mega-veestallen zijn het, twee stuks. Eén met een half miljoen kippen van het bedrijf Kipster. De ander met zo'n 25.000 varkens. Vooral dat laatste kun je goed ruiken." schrijft Nienke. Niemand wil in stank leven, dat begrijpt iedereen. Cijfers zijn op die manier wel aanwezig, maar ondersteunen het persoonlijke verhaal.
Schrijver Bernhard Cornelissen gaat in zijn proza terug naar de kern van burgerwetenschap de omgeving waar je in leeft, hoe je die ervaart en wat je daar vervolgens mee doet. Als je vindt dat het stinkt, wat doe je dan met die stank?
"En dan zijn er mensen, die willen meer
die willen niet alleen hun eigen stank vergelijken
die willen de hort op met hun goede, meetbare stank
dat er iets mee gebeurt
en dan kloppen ze ergens aan
bijvoorbeeld bij een stadsbestuur
en ze zeggen “Doe daar iets mee!”
“Waarmee?”
“Met de stank!”
“Maar ik voel helemaal geen stank!”
Data en ervaring
Sommige mensen raken betrokken bij burgerwetenschap door de techniek, andere door de menselijke ervaring of door beide. Om verschillende mensen te bereiken en impact te maken, zul je verschillende verhalen nodig hebben. Verhalen over aanpak, meten en analyse en verhalen over noodzaak, ervaring en gevoel. Door het samenbrengen van die verhalen ontstaat er een wederkerigheid in het verhaal van de burgerwetenschapper, waarin data-analyse en menselijke ervaring elkaar versterken.
Benieuwd naar de presentaties journalist Nienke Zoetbrood, cartoonist Danibal en prozaschrijver Bernhard Cornelissen? Download de presentaties.
Wil je in contact komen met burgerwetenschappers, experts, journalisten, schrijvers of andere verhalenvertellers?
Kom dan maandag 7 t/m 13 augustus naar Koppelting in de WAR te Amersfoort. Waag Futurelab organiseert als onderdeel van Koppelting een Stadskenners workshop. Tijdens deze workshop gaan we aan de slag met schrijven op basis van data over de luchtkwaliteit. Ook organiseert Waag Futurelab een brainstormsessie over over slimme en leefbare steden: waar zou toekomstig onderzoek naar de stad over moeten gaan?
Bekijk het programma en doe mee met een van de vele sessies, of organiseer zelf een sessie!
