Sinds juni is Esmee Geerken aan het werk als nieuwe artist in residence bij planet B. Esmee is kunstenaar en aardwetenschapper en richt zich in haar artistiek onderzoek op onze relatie met materialen in onze omgeving. Wat kunnen we van schelpen en koralen leren over het bouwen van huizen en het inrichten van onze steden?
Kun je iets over je achtergrond vertellen?
Ik ben mijn studietijd begonnen aan de Gerrit Rietveld Academie, maar gaandeweg ontdekte ik dat ik behoefte had aan wetenschappelijke verdieping en ben ik met de bachelor Bèta-Gamma gestart. Dit beviel zo goed dat ik verder ben gaan studeren en een masteropleiding in Aardwetenschappen en een PhD in geochemie heb voltooid. Die verdieping vond ik heel fijn, maar ik verbond het altijd aan mijn kunstpraktijk en stelde de vraag: hoe kan ik hiermee experimenteren?
Wat spreekt je aan in de combinatie van artistieke en wetenschappelijke praktijk?
Met een artistieke bril kijk ik naar wetenschappelijk onderzoek en met een wetenschappelijke bril kijk in naar kunst. Die twee blikken samenbrengen is een uitdaging, maar het zorgt ook voor nieuwe perspectieven. Mijn positie bij planet B biedt de mogelijkheid om deze combinatie verder te ontdekken. In die zin wordt deze residentie voor mij ook een zoektocht naar een hybride vorm.
De studie van organische materialen staat centraal in je werk. Waar komt je fascinatie voor aardwetenschappen vandaan?
Op de kunstacademie raakte ik gefascineerd door de aarde als geheel. Mijn afstudeerproject Trajectories ging over hoe mensen de aarde ervaren. Je kunt de aarde, zonder technologische hulpstukken, nooit als geheel zien en je begrip ervan komt dus tot stand met behulp van kennis over je omgeving en je verbeelding.
Mijn wetenschappelijk onderzoek vindt zowel plaats op de microschaal, waarbij ik de schelpjes van eencellige organismen onderzoek, als op de geologische tijdschaal. Ik kijk naar hoe organismen mineralen vormen. Dat heet biomineralisatie. Daarbij kun je denken aan schelpen, botten en externe skeletten, maar je zou onze huizen wellicht ook kunnen zien als een biomineraal. Door nieuwe structuren en patronen te maken creëert het leven orde in de chaos van elementen. Dat fascineert me.
Waar ga je als artist in residence bij planet B aan werken?
Ik wil experimenteren met het gebruiken van mechanismen uit de biomineralisatie, zoals het precipiteren (neerslaan) van bouwstenen vanuit zeewater. In de natuur gebeurt dit op microschaal, maar wat als we deze biochemische trucs inzetten om op grotere schaal materialen te gaan creëren? Ik wil onderzoeken welke mogelijkheden dit biedt voor hoe wij huizen bouwen en steden inrichten. Ik ga hiervoor samenwerken met allerlei mensen, waaronder wetenschappers en stichting de Onkruidenier.
Meer dan het eindresultaat gaat het mij om het materiaalonderzoek en de verhalen en vragen die hierbij naar boven komen. Het precipiteren van mineralen is een erg langzaam proces. Omdat het groeien van kalkrotsen miljoenen jaren duurt, kan ik ook niet zomaar een huis maken op deze manier. Maar ik wil het proces inzichtelijk maken door in aquaria met verschillende mechanismen van biomineralisatie te experimenteren. Door de traagheid van de processen zie je de groei van de bouwstenen niet direct, maar door het proces met een elektronenmicroscoop uit te vergroten worden de verschillen in tijd en ruimte (op schaal) tastbaar. Ik hoop dat ik hiermee bewustzijn kan creëren over hoe bouwmaterialen gevormd worden en welke processen hiermee verbonden zijn, omdat we veel kunnen leren van bouwmechanismen uit de natuur.
Wat betekent planet B als thema voor jou?
Omdat mijn PhD-onderzoek over klimaatverandering ging, is duurzaamheid voor mij een belangrijk onderwerp geworden. Ik hoop dat ik een bijdrage kan leveren aan een duurzamere aarde door mijn kennis in te zetten bij het ontwikkelen van duurzame materialen. De productie van beton is bijvoorbeeld niet duurzaam, dus ik ben op zoek naar alternatieve bouwmaterialen waarbij CO2 wordt opgenomen in plaats van uitgestoten, bijvoorbeeld door gebruik te maken van cyanobacteriën in plaats van cement. Zo denk ik na over toekomstige vormen van wonen en haal daarbij inspiratie uit de materiaalkunde. Het planet B-thema urban ecologies biedt perspectief om na te denken over een nieuwe inrichting van steden.
Mijn onderzoek is ook een speculatief project dat aansluit bij het nadenken over de mogelijkheid van een planet B en hoe we daar als mensen zouden leven. Kunnen we een meer symbiotische relatie creëren tussen mineralen en planten en mineralen en mensen? Zou je een flatgebouw kunnen laten groeien zoals een koraal? Kunnen we net als schelpen huizen vormen vanuit zeewater, die meegroeien met de bewoners? Als je huizen ziet als extern skelet van de mens, is een huis dus een deel van ons lichaam dat met je mee beweegt. Dat vind ik een inspirerende gedachte, en ik denk dat dit bijdraagt om anders na te denken over onze leefomgeving. Met deze blik op wonen en op materialen ga ik de komende tijd aan de slag.
Wil je meer weten over het project van Esmee, of wil je graag een bijdrage leveren? Mail dan naar gro.gaaw@btenalp.
De foto bovenaan toont links een elektronenmicroscoop-beeld van een agglutinerende foraminifer, gemaakt door Dr. Inge van Dijk.
