Maakplaatsen zijn digitale speelkamers, voorzien van machines en apparatuur voor het maken van prototypes en modellen. Je leert er ontwerpen, creëren, ontdekken, experimenteren en maken. Jaarlijks worden de maakplaatscoaches getraind tijdens de Librarian Maker Camp: een tweedaagse training met als doel om inspiratie op te doen en nieuwe maaktechnieken te ontdekken - maar vooral ook om zelf weer eens in de rol te kruipen van een makend kind. Dit jaar was het thema: Maakplaats van de toekomst.
Sinds de start van het project Maakplaats 021 zijn er op tien locaties in verschillende OBA’s in Amsterdam maakplaatsen toegankelijk voor alle Amsterdamse kinderen. Daar kunnen ze leren door te maken. Librarian Maker Camp begon als een training met de focus op het informeren en enthousiasmeren van coaches – nu is er meer ruimte voor de coaches om zelfstandig te experimenteren en te creëren. De focus is door de jaren heen verlegd van het leren kennen van machines en technieken naar het zelfstandig bedenken en uitvoeren van creatieve ideeën. Door deze ontwikkeling kunnen veel coaches inmiddels zelfstandig de maakplaats runnen. Dat houdt in dat ze goed overweg kunnen met de verschillende machines, softwareprogramma’s maar ook ervaring hebben opgedaan met het begeleiden van groepen (makende) kinderen.
‘Ik vind het heel leuk dat je weer met alle coaches bij elkaar bent en nieuwe inspiratie krijgt die je kunt toepassen in je programma’s.’
– Li-Shi (Maakplaatscoach)
LMC stond dit jaar in het teken van toekomstdenken. Wat willen we in de toekomst en hoe kunnen we dit overdragen naar de kinderen? Wat zijn de nieuwe technologieën en wat vinden we ervan?
Printen met inkt op soja- of rijstoliebasis, acryl snijden met een lasersnijder, text-to-image-technologie op basis van kunstmatige intelligentie: in de maakplaats van de toekomst is van alles mogelijk. Bij moderne bibliotheken leen je niet alleen boeken, tijdschriften en dvd’s maar kun je tegenwoordig ook kennismaken met digitale fabricage.
Daarnaast werden er tijdens de training concrete tools aangeboden, maar ook ruimte ingebouwd om zelf weer te ervaren hoe het is om een creatief maakproces door te maken. De training trapte op de eerste dag af met een lezing van futuroloog Jacintha Schreerder.
Dialoog over de toekomst
‘Heeft u een mobiele telefoon?” vraagt filmmaker Frans Bromet in 1998 aan mensen op straat. “Nee, waarom, het lijkt me helemaal niet leuk om altijd bereikbaar te zijn’.
Zo’n 25 jaar geleden was het nog ondenkbaar om altijd telefonisch bereikbaar te zijn. Maar op een zelfde punt staan we nu ook weer: door de razendsnelle technologische ontwikkelingen kunnen we ons op dit moment nog geen voorstelling maken van een samenleving waar we met door AI (artificiële intelligentie) aangestuurde robots samenleven. Futuroloog Jacintha Schreerder daagde de maakplaatscoaches uit om out-of-the-box te denken over een tijd die er nog niet is. Want hoe we kunnen nadenken over de toekomst zegt net zoveel over het heden als het verleden. De op dit moment heersende normen en waarden zijn de bril waardoor we naar de toekomst kunnen kijken. Wanneer we ons bewust zijn van dat raamwerk kunnen we makkelijker open-minded nadenken. Artificiële intelligentie zal ons hoe dan ook in de toekomst beïnvloeden. Het kan onze levens een stuk ‘makkelijker’ maken – maar wat betekent dit voor hoe we samenleven?
Lees meer over het onderzoek dat Schreerder leidde over Nederland in 2050 in de Horizonscan 2050.
Na deze geestprikkelende lezing was het tijd voor Magic Machine: een oefening waarbij je een prototype bedenkt én een eerste versie maakt met basale knutselmaterialen. Waags Lodewijk Loos introduceerde aan de coaches een nieuwe tool: een door artificiële intelligentie aangestuurde afbeeldingen-generator.
Afbeeldingen creëren met AI-aangestuurde software: DALL·E
De coaches kregen een inspirerende workshop over het softwareprogramma DALL·E; een kunstmatig intelligentieprogramma dat beelden creëert vanuit tekstuele beschrijvingen. Je voert een aantal woorden in, bijvoorbeeld: ‘child’, ‘technics’ en ‘laserglasses’, en er wordt een beeld gecreëerd.
‘Vaak willen kinderen een afbeelding opzoeken op internet. Met DALL·E kun je die afbeelding met behulp van AI zelf creëren. Dus dan kan je net zo snel als dat je steekwoorden intypt bij Google met DALL·E een eigen beeld maken dat misschien wel dichterbij jouw idee komt’.
Deze nieuwe technologie wekte ook vragen op: hoe zit het bijvoorbeeld met eigenaarschap? Is het wel jouw eigen gecreëerde beeld als het door de AI is gemaakt? En daarnaast: wat verstaat de AI eigenlijk onder ‘child’? Er verschenen bij het woord ‘child’ in eerste instantie alleen witte jongetjes. Is een door algoritmes getrainde AI-tool dan ook bevooroordeeld? Technologie is niet neutraal. Hoe bewaar je je kritische blik in de overweldigende mogelijkheden in de maakplaats van de toekomst? Het zijn mogelijkheden die een creatief maakproces ook niet altijd per se makkelijker maken. Want met meer mogelijkheden komt ook meer keuzestress.
Leren door te maken: een levenslang proces
Er was dit jaar veel – letterlijke en figuurlijke– ruimte voor coaches om zelf te maken in het speciaal opengestelde HVA-makerslab. De coaches mochten in duo’s aan de slag met een maakopdracht waar ze een prototype mochten bedenken en maken. Daarvoor maakten ze onder andere gebruik maken van een risoprinter (dit lijkt op zeefdrukken, maar dan duurzaam), een lasersnijder, een vacuümvormer en een piepschuimsnijder. Ook konden de coaches acryl buigen door het te verwarmen.
‘Voor mij was het maken in de HVA-makerslab het meest indrukwekkend. Het is daar zo ruim en we hadden de tijd om echt iets leuks te maken.’
- Nina (maakplaatscoach)
In de wereld van het nieuwe maken is het een grote uitdaging om je niet te laten verlammen door remmende gedachten. Coaches doorliepen tijdens deze training zelf een creatief proces en werden er aan herinnerd dat de vrijheid om alles te kunnen maken hen ook kwetsbaar maakt.
‘Als maakplaatscoach vergeet je soms door alle programma’s heen dat het maakproces ook emotioneel kan zijn en gepaard kan gaan met onzekerheid: wat moet ik maken, ik wil iets perfects maken, hoe pak ik het aan?’ – Nina (maakplaatscoach)
De mindset ‘leren door te maken’ is dus ook van toepassing op de coaches zelf. Het is leerzaam om zelf weer in de schoenen te staan van een makend kind.
Wil je op de hoogte gehouden worden van toekomstige Librarian Maker Camp’s? Neem contact op met anna [@] waag [punt] org of schrijf je in voor de nieuwbrief.
