Wat als je nucleaire straling zou kunnen meten met de camera in je laptop of smartphone? Wonend in de buurt van een kerncentrale, neem je deze mogelijkheid waarschijnlijk serieus.
Mensen die in de buurt van kerncentrales wonen zijn momenteel in het geval van een incident volledig afhankelijk van de officiële metingen. Met de camera in een laptop of smartphone is het mogelijk om de zelf straling te meten en zelf te ontdekken of er iets mis is. In een reeks workshops in samenwerking met gemeenten in het zuiden van Nederland gaan Waag, RIVM en WISE International de mogelijkheden verkennen van deze nieuwe meetstrategie.
Waarom zouden burgers zelf aan de slag moeten met dit soort ingewikkelde metingen? ''Mensen vinden het moeilijk om autoriteiten te vertrouwen op dit onderwerp", zegt Peer de Rijk van WISE International, een NGO die zich inzet voor schonere energie sinds 1978. "Na incidenten of ongevallen is de eerste reactie van de overheid altijd: maak je geen zorgen! Raak niet in paniek. Dit is echter niet altijd gerechtvaardigd."
Mede hierom heeft de samenwerking met het instituut RIVM veel potentie. Het RIVM is officieel verantwoordelijk voor de metingen van de radioactieve straling in het hele land. Ook zij zien het enorme potentieel van de zogeheten ‘citizen science’, de burger die op de stoel klimt van de wetenschapper. "We zitten echt in een overgang", legt Hester Volten van het RIVM uit. "Waarom? Met de nieuwe technologie in iedereens broekzak, is zo veel mogelijk. Het is leuk. En het zal hoe dan ook gebeuren. Dus laten we vooral meedenken hoe het vorm te geven."
Voor Waag, is deze workshops onderdeel van een groter Europees project: Making Sense, met de deelnemende pilots in Barcelona (Spanje), Pristina (Kosovo) en Amsterdam. In Making Sense is het belangrijkste doel om mensen met technologie in staat te stellen om hun omgeving in kaart te brengen. Naast bewustzijn over het onderwerp, zal het community gedreven dataverzameling stimuleren, wat uiteindelijk leidt dat mensen beter onderbouwd keuzes kunnen maken hoe te acteren in hun eigen omgeving.
De eerste workshop, georganiseerd in Bergen op Zoom, bracht een interessante groep studenten, experts, beleidsmedewerkers en bezorgde burgers samen. Door burgers centraal te stellen in verzamelen van gegevens, zullen creatieve en ongewone vragen opkomen. 'Hoe zullen we betrouwbare gegevens krijgen?' Was een gerechtvaardigde vraag en is belangrijk om goed naar te kijken in de toekomst. Maar ook vragen als: 'Wat voor soort straling is gevaarlijk voor mij en welke niet?' laat zien dat er serieuze vragen en bezorgdheid leven rond dit onderwerp.
Een van de studenten deelde tijdens de workshop een creatieve business kans: 'als we kunnen meten waar de straling erger is, kunnen we zien waar een geheel 'straling vrije zone' te vinden is. Laten we van deze plek een ‘straling vrij spa & wellness-zone’ maken waar mensen kunnen ontspannen en ‘ontstralen’.
Op 21 april zal in Eindhoven de verkenning van het meetinstrument verder gaan en worden onderzocht hoe de betrokkenheid van burger rond nucleaire straling te vergroten. Op 19 mei zal de workshop in Maastricht plaatsvinden.
