In het maartnummer 2015 van het vaktijdschrift Zorgvisie ICT magazine staat een interview met Sabine Wildevuur van Waag's Creative Care Lab. Het artikel, getiteld 'Ontwerpen voor de zorg' is geschreven door Betty Rombout. Hoe kunnen design en technologie het welzijn van patiënten verbeteren en zorgaanbieders ondersteunen? We citeren uit het artikel:
Hoofd van het Creative Care Lab is Sabine Wildevuur. Zij studeerde Geneeskunde en Communicatiewetenschap aan de Universiteit van Amsterdam en werkte onder meer bij de Verenigde Naties, KNMG en KNAW. Naast hoofd van het Creative Care Lab is Wildevuur gastonderzoekster bij de Vrije Universiteit (VU). Zij vertelt wat design, technologie en innovatie in de zorg voor elkaar betekenen.
Vesalius en Ruysch
Alvorens in te gaan op 'het nu' van ontwerpen technologie, vertelt Wildevuur iets over de geschiedenis: hoe design, technologie en innovatie elkaar hebben beïnvloed. "De anatomen Andreas Vesalius (1514-1564) en Frederik Ruysch (1638-1731) stonden aan de basis van de geneeskunde. Om de anatomie vast te leggen, werkten zij samen met kunstenaars. Ze konden niet zonder elkaar. Daar begon het. Eigenlijk is alles om ons heen ontworpen. Dus is er altijd een verband geweest tussen ontwerp en technologie. De afgelopen decennia is er echter een enorme push geweest, waarbij het meer ging om de technologie dan om de gebruiker. Dat proberen we nu om te draaien. Wat heeft de gebruiker -patiënt en zorgprofessional- nodig en hoe kunnen we de technologie daarvoor ontwerpen?
Maar er zijn meer leerpunten uit het verleden. We zijn specialistischer gaan werken in de zorg. Nu is het tijd voor samenwerken, het geheel overzien. Een les uit het verleden is ook hoe we effectief gebruik kunnen maken van datavisualisatie, wat steeds populairder wordt. In de 19de eeuw bracht John Snow in Londen alle choleragevallen in kaart. Tot dan toe was de gedachte, dat cholera verspreid werd door de lucht. Door bepaalde informatie weg te laten, ontdekte Snow dat de cholera-epidemie zich concentreerde rond besmet water uit een waterpomp. Kortom, kijk je op een andere wijze naar een onderwerp, dan kom je tot nieuwe inzichten. Al met al kunnen we stellen dat design en technologie elkaar altijd ondersteund hebben."
Stress
"Samen met de St. Maartenskliniek en de Radboud Universiteit werken we aan het project CHASING, dat gaat over gaming voor Parkinsonpatiënten. Deze patiënten hebben moeite met spraak. Ze moeten veel oefenen. De vraag is: zouden we de spraaktechnologie die er nu is met gaming kunnen verrijken zodat patiënten meer gemotiveerd zijn om te oefenen? Ook zijn er voorbeelden te noemen van 3D-printing. Studenten fysiotherapie die bij ons stage lopen, richten zich op het maken van een 3D-vingerspalk. De fysiotherapeut meet de vinger op van de patiënt, deze waarden worden ingevoerd inde computer en vervolgens rolt er een 3D-spalk op maat uit. En ken je de Robohand? Een handprothese waarvan de onderdelen met elke 3D-printer geprint kunnen worden voor kinderen en volwassenen die vingers of een hele hand missen. De vingers sluiten wanneer de gebruiker de pols buigt. Het gaat steeds verder. Zelfs tot 3D-geprinte tumoren om patiënten duidelijk uit te leggen wat een tumor is en het bespreekbaar te maken."
Wat is het probleem?
Hoe verloopt een proces van ontwerp, prototype tot daadwerkelijk gebruik? Sabine Wildevuur: "De eerste vraag is: wat is het probleem? Met een kleine groep patiënten en zorgprofessionals onderzoeken we dit. Uit gesprekken met diabetespatiënten kwamen we er achter dat het prikken van de waarde veel stress veroorzaakt. Stress is slecht voor deze mensen. Het dereguleert hun bloedsuikerspiegel. Daar moest een oplossing voor komen. Hoe prikken ze, waar prikken ze? Na diverse onderzoeken is onze designer Mickael Boulay tot een prototype gekomen, waarbij de waarden te zien zijn in kleuren in plaats van cijfers. Na evaluatie volgden weer aanpassingen. Allemaal stappen vooraf aan de ontwikkeling van de technologie. Wat ook de bedoeling is, want technologie-ontwikkeling kost veel geld."
Zelfhulpmiddel
Ontwerpers komen zelf tot ideeën en daarnaast krijgen ze vragen van zowel zorgprofessionals als gebruikers. Wildevuur: "Mensen met een vorm van autisme die een baan hebben, gaan soms gebukt onder stress op de werkvloer. We kregen de vraag of het mogelijk is met behulp van technologie de stress te reguleren. Het resultaat is de BodyGuard. Een zelfhulpmiddel dat stress meet en hierover feedback geeft aan de gebruiker. De hartfrequentie wordt gemeten met behulp van een borstband, die via bluetooth in contact staat met een smartphone en een zogenoemde pebble. De applicatie op de smartphone analyseert de meetgegevens en stelt vast of er veranderingen in het hartritme optreden. Zodra dit het geval is, wordt de gebruiker hierop geattendeerd door het trillen en oplichten van de smartphone of het oplichten van de pebble. De gebruiker kan de gemeten stress beoordelen en - indien gewenst - het niveau aanpassen."
Gedragsverandering
Maar we moeten verder kijken dan alleen naar innovatieve ontwerp-oplossingen en technologische verbeteringen, vindt Wildevuur. "Gedragsverandering, preventie en kwaliteit van leven zijn ook aandachtspunten. Veel ziekten ontstaan door een ongezonde levensstijl. Als ontwerpers willen we bijdragen aan 'het goed voelen' van mensen. Hoe kunnen mensen met een handicap toch nog deelnemen aan de maatschappij? Daarnaast is er steeds meer behoefte aan een 'Do lt With Others-zorg'", vertelt Wildevuur.
Bron: Zorgvisie ICT magazine
