Wanneer kun je het beste een duik nemen in de grachten? Wat is de minst ongezonde route om te hardlopen, of naar de crèche of naar je werk te gaan? Kun je je raam ‘s nachts beter dichtdoen, of juist open laten? Zomaar een paar vragen die woensdag werden gesteld tijdens de opening van het Amsterdam Smart Citizens Lab in De Waag. Meer dan vijftig bewoners, wetenschappers en technici kwamen bij elkaar om meer inzicht te krijgen in hun stad. Door de komende maanden zelf te meten, op onderzoek uit te gaan en op basis van de resultaten actie te ondernemen.
Dat is hard nodig. Steeds meer mensen wonen in de stad, en hun gezondheid en welbevinden zijn in grote mate afhankelijk van de kwaliteit van de leefomgeving: lucht, bodem, water en geluid. Van oudsher doen gemeentelijke diensten, het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu en belangengroepen metingen om daar zicht op te krijgen. Op basis van hun bevindingen worden politieke en ambtelijke besluiten genomen; denk aan een milieuzone, een nieuwe maximumsnelheid of vrije busbanen.
Het officiële meetnet is echter noodgedwongen beperkt in het aantal meetpunten, terwijl er van straat tot straat, huis tot huis en dag tot dag grote verschillen bestaan. Met de komst van nieuwe, goedkope technologie is daar wat aan te doen. Bezorgde en bevlogen burgers kunnen zo zelf metingen doen en antwoord krijgen op hun vragen. Vorig jaar vond al een experiment plaats met 100 Smart Citizen Kits: goedkope meters die helaas een matige kwaliteit gegevens opleverden. De deelnemers waren echter enthousiast, de techniek stond niet stil en partners dienden zich aan, en zo werd het Amsterdam Smart Citizens Lab geboren.
De vragen zijn divers, de deelnemers ook. Gezamenlijk zullen zij zich verdiepen in de factoren die van invloed zijn op het leefklimaat. Zij worden gesteund door experts, maar hun eigen vragen staan centraal. Gewapend met nieuwe kennis zoeken zij naar de beste manier om relevante gegevens te verzamelen. Ze testen sensoren, en maken die zo nodig zelf. Gedurende de zomer verzamelen ze gegevens, die ze in september analyseren, waarna conclusies worden getrokken en actie wordt ondernomen. Dat kan van alles zijn: zelf je gedrag veranderen, de buren en lokale bedrijven mobiliseren of de politiek betrekken.
De benodigde kennis is aanzienlijk; er zullen technische hobbels zijn, en het verzamelen en interpreteren van gegevens is notoir lastig. Toch is het zeer de moeite waard. Het hele traject zorgt ervoor dat bewoners van Amsterdam beter geïnformeerd worden en zich sterker betrokken voelen bij hun stad. Ze zullen straks op basis van gelijkwaardigheid een gesprek kunnen voeren met de overheid en haar instanties – ook als ze het ergens niet mee eens zijn. De nieuwe gegevens vullen de metingen van officiële instanties aan en leiden zo tot meer inzicht, en mogelijk tot betere regelgeving. Met als resultaat een schone, gezonde en leefbare stad.
Er is nog een reden, misschien wel de belangrijkste. Gegevens worden maar al te vaak als objectief gezien en daarmee klakkeloos voor waar aangenomen. Dat is echter nooit het geval. Elk gegeven kent een verhaal, iedere interpretatie bevat subjectieve aspecten en één waarheid bestaat niet. De deelnemers worden uitgedaagd om op basis van eigen onderzoek tot bevindingen te komen, en tegelijkertijd de betrekkelijkheid van eigen en andermans standpunten in te zien. Zelf meten is zelf weten – en ook, weten wat je niet kunt meten.
Het Amsterdam Smart Citizens Lab staat open voor alle Amsterdammers die meer inzicht willen krijgen in hun leefomgeving en daar de handen voor uit de mouwen willen steken.
Kijk voor de foto's van de eerste bijeenkomst op Flickr.
(Dit artikel werd ook gepubliceerd in Het Parool van 15 mei).
