Public Stack Ontwerpproces

Technologie valt het beste te vergelijken met een ijsberg: we kennen de interface van de app, maar hebben geen idee van wat zich precies achter de schermen voltrekt. De praktijk wijst uit dat juist achter die schermen keuzes door ontwerpers en ontwikkelaars worden gemaakt die bijvoorbeeld niet altijd stroken met wet- en regelgeving (denk aan de omgang met gegevens van gebruikers) of een cruciaal effect hebben op hoe we ons gedragen.

Deze keuzes worden gemaakt in het ontwerpproces dat meestal aan de ontwikkeling van de technologie voorafgaat. Doorgaans zijn die ontwerpprocessen niet publiekelijk toegankelijk en zitten er slechts een selecte groep van belanghebbenden aan tafel, denk aan ontwerpers, ontwikkelaars en investeerders. Er is steeds vaker aandacht is voor ‘de gebruiker’ in het ontwerpproces, maar die gebruiker wordt niet altijd als burger behandeld. Zij heeft namelijk rechten en plichten en moet voldoende daadwerkelijke keuzes kunnen maken, bijvoorbeeld bij de overweging om al dan niet van specifieke technologie gebruik te willen maken. 

Daarom maken we onderscheid tussen diensten die zijn gebouwd op basis van een Public en een Private Stack. Een applicatie met een Private Stack is een Stack geënt op de belangen en het verdienmodel van een beperkte groep, bijvoorbeeld de investeerders en de merkhouder. De gebruiker van de dienst wordt niet als burger behandeld en heeft onvoldoende controle over wat er met zijn data wordt gedaan en wie daaraan verdient. Wanneer een burgerperspectief het uitgangspunt vormt waarop een dienst is gebouwd, noemen we dat een Public Stack. Deze technologie behandelt de burger als burger en respecteert haar burgerrechten (zij wordt bijvoorbeeld niet genudged en heeft controle over haar eigen data).

Samen met INFO, TU Delft (Cities of Things Lab) duikt Waag in het ontwerpproces van twee verschillende digitale diensten: het ontwerpproces van een open source dienst en een ontwerpproces van een dienst in opdracht van een commerciële opdrachtgever. Op basis van deze bevindingen, onderzoeken en ontwerpen we de voorwaarden en methodieken die passen bij een public stack ontwerpproces. De methodieken toetsen we vervolgens met service designers bij een aantal lopende projecten van INFO. Het resultaat is een publicatie over de geschikte criteria en methodieken die we schrijven samen met gasthoogleraar Iskander Smit en hoogleraar Elisa Giaccardi van het Cities of Things Lab.