Op vrijdag 21 september kwamen burgers die geïnteresseerd zijn in luchtkwaliteit samen in een volle vergaderzaal op het terrein van het RIVM in Bilthoven. RIVM is het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu en sinds een paar jaar hebben zij het initiatief 'Samen meten aan luchtkwaliteit' gelanceerd.
Dit initiatief is ontstaan als een reactie op de toenemende belangstelling van burgers en organisaties voor het meten van de luchtkwaliteit met betaalbare sensoren, wat voor het RIVM als (een van) de experts op dit gebied steeds meer vragen opriep. Het RIVM besloot toen om deel uit te maken van het proces en te onderzoeken of goedkope sensoren een bijdrage kunnen leveren aan de monitoring van de luchtkwaliteit, als aanvulling op de officiële en duurdere luchtkwaliteitsstations.
Hierdoor was het tegelijkertijd mogelijk kennis uit te wisselen met die initiatieven, kennis die voortkwam uit het experimenteren met deze sensoren. Een van de langetermijndoelstellingen van het RIVM is om samen te werken aan een luchtkwaliteitsmeetnetwerk waar iedereen een bijdrage aan kan leveren.
Verschillende burgerinitiatieven waren aanwezig in de zaal, samen met onderzoekers die geïnteresseerd zijn in het waarnemen van de burger en een paar commerciële partijen. De eerste helft van de bijeenkomst was gewijd aan het presenteren van resultaten van experimenten met goedkope sensoren voor luchtkwaliteit.
Het RIVM besprak hun resultaten met het meten van stikstofdioxide (NO2) en fijnstof (PM) in twee lopende experimenten, de vereniging Behoud de Parel presenteerde hun meetstations om het effect van dierhouderij op de luchtkwaliteit in de Nederlandse provincies Brabant en Limburg te kwantificeren, en de vereniging Houtrookvrij presenteerde een doorlopend experiment om de kwaliteit van verschillende PM-sensoren te testen.
Enkele algemene conclusies zijn dat de kennis over PM-sensoren zich in een fase bevindt waarin resultaten van voldoende kwaliteit kunnen worden geproduceerd, terwijl NO2-sensoren meer zorg behoeven omdat ze in grote mate kunnen verschillen in prestaties van sensor tot sensor.
In het tweede deel van de bijeenkomst konden de deelnemers vrij rondlopen om stands te bezoeken waar verschillende projecten werden tentoongesteld en contacten te leggen voor netwerken. Er waren ook enkele EU-projecten aanwezig, namelijk Airsenseur en HackAir.
Vooruitkijkend, heeft het RIVM aangekondigd dat het zich in de toekomst zal concentreren op de manier waarop gegevens van goedkope sensoren kunnen worden gebruikt als aanvulling op de officiële (maar schaarse) metingen. Bijgevolg zouden ze er de voorkeur aan geven dat de groepen die de luchtkwaliteit meten zichzelf zouden organiseren zonder dat RIVM daar nog een rol in speelt. Ze zijn niettemin van plan om betrokken te blijven vanuit hun expertrol.
Deze ontmoetingen zijn ook relevant voor Waag en ons doel om burgerinitiatieven te ondersteunen. Het is met name belangrijk om zo goed mogelijk op de hoogte te blijven van de technische aspecten, zoals de prestaties van sensoren en de kwaliteit van de gegevens, om burgers te kunnen ondersteunen en te adviseren wanneer zij besluiten de luchtkwaliteit in hun omgeving te meten. Tegelijkertijd is de rol van de Waag om eraan te herinneren dat meten deel uitmaakt van een proces dat begint met een maatschappelijke behoefte en zou moeten eindigen in een maatschappelijke impact.
Dit laatste aspect is wat in het veld is getest met het Making Sense-project, dat een Citizen Sensing toolkit (pdf) opleverde om het hele proces te ondersteunen, van het stellen van doelen tot actie, reflectie en toekomstige legacy. Deze toolkit vormt de basis van onze acties bij het werken met luchtkwaliteit (en in het algemeen milieu) monitoring, en het wordt bijvoorbeeld toegepast in het Europese MUV-project voor duurzame mobiliteit, waar burgers naast het stimuleren van duurzamere vervoersgewoonten ook betrokken zijn bij het meten van luchtkwaliteit, verkeer en geluidshinder in hun buurt.
Bekijk hier de foto's van een workshop luchtkwaliteit meten in de Waag in het kader van het project 'Hollandse Luchten'.
